Śniadecki Jan
ur: 29 sierpnia 1756 w Żninie - Polska
zm: 9 listopada 1830 w Jaszunach koło Wilna - Litwa
Po wspaniałym rozkwicie Akademii Krakowskiej, około połowy XVI w. następuje jej upadek i zastój. Drugą postacią, obok Kołłątaja, która przyczyniła się w sposób istotny do ponownego ożywienia uczelni, był Jan Śniadecki. "Jeżeli Kołłątaj był sercem reformy Akademii Krakowskiej, to Jan Śniadecki był jej mózgiem" - pisze historyk matematyki polskiej S. Dickstein. J. Śniadecki urodził się w Żninie koło Gniezna 29 sierpnia 1756 r. Po siedmiu latach nauki w Kolegium Lubrańskiego w Poznaniu w roku 1772 przybył do Krakowa, a w trzy lata później otrzymał stopień doktora filozofii Akademii Krakowskiej. Upoważniło go to do prowadzenia wykładów z algebry, dzięki którym zwrócił na siebie uwagę Kołłątaja i zdobył uznanie całej uczelni. Zapewne w dowód tego uznania został mianowany nauczycielem w tzw. Szkołach Nowodworskich - zakładzie ściśle związanym z Akademią Krakowską. Wykładał tu, ku zadowoleniu władz szkolnych, różne przedmioty, również takie, których nie studiował w Akademii; było to oczywiście możliwe dzięki wytężonej pracy nad sobą.
W roku 1778 wyjechał na własny koszt (później korzystał również z prywatnej pomocy Kołłątaja i Komisji Edukacyjnej) na studia zagraniczne. Przebywał kolejno w Niemczech (Getynga), Holandii (Leyda) i Francji (Paryż). Na uniwersytecie w Getyndze borykał się początkowo z trudnościami, które tak charakteryzuje: "Rzuciłem się do-prywatnego uczenia i czytania z największym zapałem. Na wstępie spotkałem niezmierne i liczne trudności, męczyłem się nieraz aż do płaczu nad ich pokonywaniem; tłumaczenia i wyjaśnienia profesorów nie zawsze mogły mnie zaspokoić. Wszelako postępowałem coraz dalej przy najuporczywszej pracy, a moje pojęcie zaczęło się coraz bardziej rozjaśniać".
Swe wykształcenie matematyczne pogłębił w College de France w Paryżu; poznał tu również gruntownie chemię, fizykę i literaturę francuską. Uczonego Polaka - "arcykapłana umiejętności na całą Polskę i Litwę" - oczekiwano w kraju. W roku 1781, po odrzuceniu propozycji d?Alemberta objęcia posady astronoma w Madrycie, wraca do Krakowa i z nowym rokiem akademickim obejmuje katedrę matematyki; w rok później wykłada też astronomię.
Jego pierwszy wykład "O nauk matematycznych początku, znaczeniu i wpływie na oświecenie publiczne" wywarł olbrzymie wrażenie na studentach i profesorach. Jan Śniadecki, widząc niższy poziom matematyki w Polsce niż u innych narodów, postanowił przyczynić się do poprawy tego stanu rzeczy. Zaczął od opublikowania podręczników uniwersyteckich, w których zawarł nowe treści, kształtując równocześnie polską terminologię matematyczną. Zagadnieniu terminologii matematycznej poświęcił swoją rozprawę "O języku narodowym w matematyce". Zawierała ona oprócz ogólnych rozważań konkretne propozycje terminów matematycznych. Los ich był różny: jedne z nich wyszły z użycia, inne uległy przekształceniu, a inne przetrwały do dziś. Przykładem tych ostatnich jest polski termin "całka" jako odpowiednik terminu "integrale". Najbardziej znaną pracą Śniadeckiego jest doskonały podręcznik geometrii analitycznej i algebry wyższej: "Rachunku algebraicznego teoria przystosowana do linii krzywych". "Trygonometria sferyczna analitycznie wyłożona" (tłumaczona na język niemiecki) jest jak gdyby do niej dodatkiem. Do najważniejszych prac Śniadeckiego poza wymienionymi należy rozprawa "O Koperniku", będąca pierwszym poważnym studium o dziele twórcy nowoczesnej astronomii. Na uniwersytecie w Wilnie zainicjował Jan Śniadecki studia nad rachunkiem prawdopodobieństwa, którego był pierwszym propagatorem w Polsce i wielkim entuzjastą; ten nowy dział matematyki nazywał "rachunkiem losów" lub też "nauką o chybi trafi".
Zasługi J. Śniadeckiego dla rozwoju nauki polskiej są niewątpliwie duże, ale bardziej wyraźne w dziedzinie organizacji nauki i nauczania niż ściśle naukowej. Właśnie J. Śniadecki, dzięki ważkości swych argumentów, odsunął próbę zamknięcia bądź przeniesienia Uniwersytetu Krakowskiego do Warszawy. On również, będąc rektorem, poważnie przyczynił się do rozwoju Uniwersytetu Wileńskiego.
Namiętne oddanie się sprawom społecznym prawie całkowicie wypełniało jego czas i nie pozwoliło zrealizować marzeń młodości - twórczego udziału w rozwoju wiedzy, szczególnie matematyki i astronomii. Według Śniadeckiego "matematyka jest królową wszystkich nauk, jej ulubieńcem jest prawda, a prostość i oczywistość jej strojem. Ale przybytek tej monarchini jest obsadzony cierpieniem, po którym przechodzić trzeba".
Jan Śniadecki wyróżniał się "charakterem nadto żywym, nie dość cierpliwym i do rozdrażnienia łatwym" {jego własne słowa), cechowała go wytrwałość w dążeniu do celu; nie znosił sprzeciwu.
Ostatni okres życia (od 1825 roku) spędził w Jaszunach. Umarł tam 9 listopada 1830 roku.
