Alchwarizmi Muhamed ibn Musa
ur: ok. 780
zm: ok. 850
Azja Środkowa, w okresie od IX do XV wieku, dała światu wielu uczonych. Dzieła ich pisane w języku arabskim - Środkowa Azja w owym okresie znajdowała się pod panowaniem arabskich kalifów - wywarły duży wpływ na rozwój nauki europejskiej oraz Bliskiego i Środkowego Wschodu.
Jednym ze znakomitych uczonych owych czasów był Muhammed ibn Musa Alchwarizmi (ibn oznacza - syn). Urodził się on na terenie obecnego Uzbekistanu w Chorezmie - dzisiejsza Chiwa - około 800 r. Znaczną część swego życia spędził na dworze kalifa bagdadzkiego al-Mamuny, wielkiego protektora nauk. Alchwarizmi napisał liczne dzieła z astronomii i matematyki.
W nauce światowej zasłużył się głównie dzięki swoim dwóm traktatom z zakresu matematyki. Traktat ?O liczbach i działaniach na nich" przetłumaczono w XII w. z języka arabskiego na łaciński. Dzięki niemu Europa zapoznała się z indyjskim systemem liczenia, tzn. pozycyjnym dziesiętnym. Odtąd tzw. ?cyfry arabskie" weszły do matematyki europejskiej i światowej.
Drugi traktat to podręcznik matematyki zatytułowany ?Hisab al-djabr wal-mukabala", łacińskie brzmienie tego tytułu - ?Algebra et Almucabala". W dziele tym, napisanym około 830 r., autor zajmuje się głównie rozwiązywaniem równań I i II stopnia. Nawiązuje do wielu zagadnień z życia codziennego owych czasów, jak: rachunki kupieckie, podziały spadkowe itp.
Metoda rozwiązywania równań, stosowana przez Alchwarizmiego, polegała na dwu operacjach. Pierwsza operacja, zwana ?al-djabr", tzn. odtwarzanie, polegała na likwidowaniu w równaniu wyrazów ujemnych przez dodawanie do obu stron równania wyrazów przeciwnych do danych ujemnych. Druga operacja zwana ?wal-mukabala", tzn. przeciwstawianie, sprowadzała się do redukowania wyrazów podobnych w równaniu, lecz tak, aby nie pojawiały się wyrazy ujemne. Dzięki tym dwóm operacjom każde równanie I i II stopnia udało się sprowadzić do jednego z sześciu typów równań wyróżnionych przez autora.
Nazwisko Alchwarizmi zostało utrwalone w powszechnie używanym terminie matematycznym - algorytm. Algorytm jest zmienionym brzmieniem Alchwarizmi pod wpływem greckiego słowa arithmos - liczba. Początkowo algorytm oznaczał regułę wykonywania czterech działań arytmetycznych w dziesiętnym systemie numerycznym. Później rozszerzono zakres pojęcia algorytmu. Obecnie przez pojęcie algorytm rozumiemy przepis rozwiązywania danego typowego zadania matematycznego, np. algorytm obliczania pierwiastka kwadratowego. Z osobą Alchwarizmiego wiąże się drugie ważne pojęcie matematyczne - algebra. Algebra to łacińskie brzmienie operacji ?al-djabr", stosowanej przez Alchwarizmiego przy rozwiązywaniu równań.
Alchwarizmi, dzięki swoim traktatom matematycznym, stworzył początki oraz od niego wzięto nazwę dla nowej gałęzi matematyki - algebry.
Dorobek naukowy Alchwarizmiego wywarł duży wpływ na rozwój matematyki i nie tylko matematyki, stał się poważnym wkładem do rozwoju ogólnej kultury ludzkiej.
