Mazurkiewicz Stefan
ur: 25 września 1888 w Warszawie - Polska
zm: 19 czerwca 1945 w Grodzisku -Polska
Nazwisko Stefana Mazurkiewicza nie jest może tak dobrze znane szerokiej rzeszy czytelników, jak nazwisko np. Newtona, Kartezjusza czy Eulera, jednakże jest ono dla Polaków chyba nie mniej ważne. Był on bowiem jednym z twórców i głównych działaczy polskiego ośrodka matematycznego, który zdobył sobie światową sławę i pozycję.
Mazurkiewicz urodził się w Warszawie, gdzie ojciec jego był znanym adwokatem. Tam też skończył szkołę średnią. Jako kierunek studiów wybiera matematykę. Studiuje ją w Krakowie, we Lwowie, a następnie w Monachium i Getyndze. W 1913 r. we Lwowie otrzymuje z rąk prof. Sierpińskiego dyplom doktora filozofii za pracę na temat krzywych wypełniających kwadrat. W roku 1915 zostaje profesorem Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie będzie pracował aż do końca swego życia. Był wtedy najmłodszy wśród grona profesorskiego, a jednocześnie jednym z najbardziej aktywnych. Wraz z Janiszewskim prowadził seminarium z topologii, które było najprawdopodobniej pierwszym tego rodzaju na świecie. Mazurkiewicz jest jednym z filarów tworzącego się wówczas warszawskiego o-środka matematycznego, którego zainteresowania idą głównie w kierunku teorii mnogości, topologii i podstaw matematyki. Owocem tych zainteresowań jest założenie w 1920 roku przez Mazurkiewicza, Janiszewskiego i Sierpińskiego czasopisma "Fundamenta Mathematicae", poświęconego właśnie tym działom matematyki. Pesymiści twierdzili, że czasopismo to nie utrzyma się długo z powodu braku prac w tych nowych dziedzinach matematyki. Jakże się jednak mylili! "Fundamenta Mathematicae" wychodzą do dziś i ukazało się ich już ponad 110 tomów. Warszawski ośrodek, dochodząc do coraz to nowych rezultatów, stawiając i rozwiązując coraz to nowe problemy, zdobywa sobie pozycję o randze światowej i znany jest jako warszawska szkoła matematyczna. Mazurkiewicz jest duszą zebrań współpracującego koła matematyków. Odznaczający się niezwykle głęboką wiedzą, szybką orientacją i wybitną inteligencją, odegrał zasadniczą rolę w kształtowaniu się polskiej matematyki.
W ciągu 9 lat piastuje tytuł dziekana wydziału matematyczno-przyrodniczego, a od 1937 r. jest prorektorem uniwersytetu. Jest członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, sekretarzem generalnym Warszawskiego Towarzystwa Naukowego oraz przez pewien okres prezesem Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Opiekuje się również młodzieżą interesującą się matematyką. Jest kuratorem Studenckiego Koła Matematyczno-Fizyczno-Astronomićzne-go przy Uniwersytecie Warszawskim. Mimo tych licznych zajęć zawsze znajduje czas na własną pracę naukową, nawet podczas drugiej wojny światowej. Okupację spędza w Warszawie w bardzo ciężkich warunkach. W tym czasie pracuje nad swym głównym dziełem "Teorią prawdopodobieństwa". Niestety, rękopisy i notatki dotyczące tej pracy zostały spalone podczas jednego z wielu pożarów wznieconych przez Niemców. Przez przypadek jedynie uratowały się kopie kilku rozdziałów, za pomocą których autor odtwarzał swe dzieło w ostatnich latach życia. Wskutek coraz gorszych warunków egzystencji Mazurkiewicz zapada ciężko na zdrowiu. Po upadku powstania warszawskiego, wypędzony z całą ludnością z Warszawy, zatrzymuje się w Grodzisku. Stan jego zdrowia jest jednak niezwykle ciężki i doskonały matematyk umiera w sile wieku, mając lat 57.
Wkład wniesiony przez Stefana Mazurkiewicza do polskiej matematyki nie ogranicza się tylko do stu trzydziestu prac, jakie opublikował. Poprzez szeroko zakrojoną współpracę ze swymi kolegami, przez cenne wskazówki i rady, jakie dawał młodszym i mniej doświadczonym uczniom, poprzez głębię swego umysłu i wielkość talentu, idee, jakie zasiał w umysłach wielu matematyków, długo jeszcze przynosić będą plony.
W roku 1956 w serii "Monografie Matematyczne" (tom 32) ukazały się "Podstawy rachunku prawdopodobieństwa", które na podstawie rękopisów pozostałych po śmierci Stefana Mazurkiewicza opracował do druku profesor Jerzy Łoś.
