Leibniz Gottfried
ur: 1 lipca 1646 w Lipsku - Niemcy
zm: 14 listopada 1716 w Hanowerze - Niemcy
Wielki niemiecki uczony Gotlfried Leibniz urodził się w Lipsku 1 lipca 1646 roku. Gdy miał sześć lat, umarł mu ojciec - prawnik i profesor filozofii na uniwersytecie w Lipsku. Środowisko, w jakim się urodził t i wychowywał, wpłynęło na wczesne rozbudzenie zainteresowań naukowych. Studiował na uniwersytetach w Lipsku i Jenie (w tym ostatnim słuchał wykładów Weigla z filozofii i matematyki).
W pierwszym okresie jego kariery naukowej w polu zainteresowań znajdowały się przede wszystkim prawo i filozofia. W roku 1666 uzyskał tytuł doktora praw; warto wspomnieć, że wcześniejsze rozprawy z lat 1664, 1665, 1666 kwalifikowały go do tego tytułu, którego jednak mu nie nadano z powodu zbyt młodego wieku. Proponowanej mu wówczas katedry nie przyjął, ponieważ nigdy nie przejawiał zainteresowania dla tego rodzaju pracy. Chętnie natomiast dużą część życia wypełnił działalnością polityczną. Podróżując do wielu stolic europejskich miał możność zawierania znajomości z wybitnymi osobistościami politycznymi i naukowymi; czynił to chętnie, gdyż wraz z pracą o charakterze dyplomatycznym prowadził rozległe studia.
Równolegle ze stwierdzeniem, spotykanym w podręcznikach historii filozofii, że Leibniz był przede wszystkim filozofem, można stwierdzić, iż był przede wszystkim matematykiem. Pierwsza jego praca matematyczna "Disser-tatio de arte combinatoria" pochodzi z r. 1666. Na wykształcenie matematyczne Leibniza wpłynęły poważnie podróże do Paryża i Londynu. Na okres pobytu w Paryżu przypadają owocne dyskusje z Huygensem oraz skonstruowanie maszyny do liczenia, co zwróciło na Leibniza uwagę uczonych. Wspomniany okres to jednak przede wszystkim studiowanie osiągnięć współczesnej mu matematyki; było to konieczne, bo mając lat 27 rozporządzał, jak sam mówił, nikłymi wiadomościami matematycznymi. Nie przeszkodziło to, by wkrótce stał się współtwórcą rachunku różniczkowego i całkowego. Uzasadnienie znaczenia tego faktu dla rozwoju matematyki i przyrodoznawstwa jest chyba zbyteczne. Stworzenie rachunku różniczkowego i całkowego jest najważniejszą zasługą Leibniza w dziedzinie matematyki oraz największym dziełem jego życia.
Jeszcze przed Leibnizem znane były pewne luźne elementy rachunku różniczkowego, jak np. umiejętność wyznaczania ekstremów czy prowadzenia stycznych. Zasługą Leibniza było stworzenie systemu pojęć i twierdzeń analizy matematycznej.
Pierwszą liczącą sześć stronic pracę z rachunku różniczkowego opublikował w roku 1684 w założonym przez siebie czasopiśmie matematycznym "Acta Eruditorum". Podał w niej pojęcie i symbol różniczki oraz przytoczył bez dowodów reguły różniczkowania sumy, iloczynu, ilorazu i funkcji złożonej oraz zasady wyznaczania ekstremów i punktów przegięcia. Z kolei w roku 1686 podał pojęcie i symbol całki, a znany wzór Leibniza na n-tą pochodną iloczynu dwóch funkcji pochodzi z roku 1695.
Skuteczność stworzonego przez Leibniza rachunku różniczkowego została sprawdzona przy rozwiązywaniu wielu zagadnień mechaniki (np. zagadnienie brachistochrony). Prace Leibniza zawierały jednak pewne niejasności i niekonsekwencje. Mimo to stanowiły początek niezwykle płodnego okresu twórczości matematycznej. Do rozpowszechnienia nauki Leibniza przyczynili się przede wszystkim bracia Bernoulli i L?Hóspital. Jest charakterystyczne, że Leibniz nie pozostawił po sobie dzieła na miarę swych zdolności. Wyniki swych dociekań zawarł w drobnych artykułach i licznej korespondencji (między innymi i z A. Kochańskim). W korespondencji zamieścił kryterium zbieżności szeregów naprzemiennych nazwane później kryterium Leibniza.
Temu wielkiemu człowiekowi los spłatał figla. Choć we wszelkiej działalności odznaczał się dążnością do godzenia przeciwnych poglądów, uwikłał się w ostatnich latach swego życia w spór z Newtonem o pierwszeństwo w stworzeniu rachunku różniczkowego. Spór ten był szczególnie rozdmuchiwany przez zwolenników obu uczonych. Prawda zaś wyglądała chyba tak: pierwsze rezultaty uzyskał Newton. Leibniz do odkrycia doszedł na innej drodze (przy zagadnieniu poszukiwania stycznej do krzywej) i zupełnie samodzielnie. Poza tym rezultaty Leibniza były wcześniej dostępne ogółowi matematyków, bo wcześniej były publikowane. Rachunek różniczkowy Leibniza odznaczał się zdecydowanie trafniejszą symboliką i stanowił samodzielny rozdział matematyki, gdy dla Newtona był jedynie środkiem dla rozwiązywania zagadnień z mechaniki. Należy jednak zaznaczyć, że Leibniz w latach 1673-1676 był w Londynie i zawarł tam znajomość z Newtonem.
Wspomniany spór zatruł schyłek życia Leibniza. Leibniz, który cieszył się wielkim poważaniem na dworze pruskim i został założycielem i pierwszym przewodniczącym pruskiej Akademii Nauk w Berlinie, pochodził z rodziny polskiej. Jego pradziad, który w okresie prześladowań innowierców uciekł z Polski do Niemiec, nazywał się jeszcze Lubieniecki.
Umarł 14 listopada 1716 roku w Hanowerze. Za trumną szedł tylko jeden wierny jego przyjaciel. Akademia Nauk w Berlinie (którą założył w 1700 r.) i Towarzystwo Królewskie w Londynie (którego członkiem był od 1673 r.) przemilczały tendencyjnie śmierć tego wielkiego uczonego.
