Borel Emil
ur: 7 Stycznia 1871 w Saint Affrique - Francja
zm: 3 lutego 1956 w Saint Affrique - Francja
Biografia Emila Borela zaczyna się zwykle od słów: matematyk i polityk francuski. Rzeczywiście, jakkolwiek Borel byt przede wszystkim znakomitym matematykiem, to wszakże z dużym powodzeniem próbował swych sił na arenie politycznej.
Do końca życia pozostawał Borel merem Saint Afriąue (Aveyron), gdzie urodził się w roku 1871, oraz radcą generalnym departamentu Aveyron. Ojciec jego, pastor, dał mu staranne wykształcenie. Emil uczęszczał początkowo do l'Ecole Normale Superieure, potem słuchał wykładów Gastona Darboux i Henri Poincarego w College de France, studiując równocześnie na Sorbonie, w której w 1894 roku uzyskuje doktorat.
Badania Borela zapoczątkowały kilka działów nowoczesnej analizy matematycznej, a mianowicie: szeregi rozbieżne, uogólnienie pojęcia funkcji, aproksymacje diofantyczne. Doceniał znaczenie idei G. Cantora dotyczące pojęcia nieskończoności (twierdzenie Heinego-Borela).
Jego zainteresowania matematyczne skupiają się głównie na teorii rachunku prawdopodobieństwa i teorii funkcji. Obu tym dziedzinom Borel poświęcił większość swych prac. Wymienimy tutaj ?Le hasard", ?Traite du calcul des probabilites" oraz kolekcja dzieł również innych autorów ?Monographies sur la theorie des Fonctions". Lecz jego ?L'Espace et le Temps" (Przestrzeń i czas) wskazuje, że wzorem wielu innych współczesnych mu matematyków Borela interesowały także zagadnienia fizyczno-filozoficzne. Swoimi pracami wzbogacił szczególnie filozofię nauk ścisłych. Zdolności naukowe łączył Borel ze zdolnościami nauczyciela i organizatora. Wykładając w Lilie, w l'Ecole Normalc Superieure i Sorbonie pozostawał jednocześnie od roku 1911 dyrektorem pierwszej z nich, po założeniu zaś Instytutu im. Henn Póincarego - od 1927 r. jego kierownikiem. Pracując od roku 1911 prawie wyłącznie w dziedzinie teorii prawdopodobieństwa, wprowadzając w tej dziedzinie nowe i płodne pojęcia, osiągając liczne i ważne rezultaty (np. mocne prawo wielkich liczb), staje się jednocześnie twórcą współczesnej francuskiej szkoły probabilistycznej. Jeden z jego wyników zilustrujemy przykładem: rzucają kolejno monetą utrzymujemy wyniki: orzeł (O) albo reszkę (R); otóż Borel wykazał, ze w Każdym ciągu nieskończonym rzutów dowolny skończony układ tych wyników np. OORO, RRRRORR itp. zajdzie nieskończenie wiele razy z prawdopodobieństwem równym jedności.
Cenne osiągnięcia Borela zostały wysoko ocenione zarówo we Francji, jak i poza jej granicami. Wyrazem tego jest powołanie go na stanowisko przewodniczącego Francuskiej Akademii Nauk (Acadćmie des Sciences), ponadto otrzymał członkostwo licznych akademii zagranicznych i tytuł doktora honoris causa wielu uczelni. Wspomniane zainteresowania Borela polityką datują się od pierwszej wojny światowej. Karierę swą na tym polu ugruntował piastowaniem urzędu ministra marynarki przez dwie kadencje w rządzie premiera Painleve, który też był wybitnym matematykiem.
Bogate w wydarzenia życie tego człowieka, który tak umiejętnie potrafił pogodzić swą działalność naukową z działalnością pedagoga i polityka, przecięła w roku 1956 śmierć.
