Banachiewicz Tadeusz
ur: 13 lutego 1882 w Warszawie
zm: 17 listopada 1954 w Krakowie
Tadeusz Banachiewicz urodził się w Warszawie. Twórczość naukową zaczął bardzo wcześnie, już jako student nadesłał do Centralnego Biura Astronomicznego w Kilonii telegram z zapowiedzią, że dnia 19 września 1903 r. planeta Jowisz zakryje gwiazdę stałą BD - 6°6191.
Po skończeniu uniwersytetu studiował w Getyndze, a następnie od 1910 roku do 1917 pracował jako astronom w Rosji, najpierw w Kazaniu, a potem w Dorpacie. Do Polski przyjechał pod koniec 1918 roku i w marcu 1919 roku objął stanowisko profesora i dyrektora obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wielki talent naukowy, poparty rzetelną wiedzą, zdobytą w takich ośrodkach, jak: Getynga i słynne obserwatorium w Pułkowie pod Petersburgiem, dał w efekcie astronoma wysokiej klasy, zarówno wybitnego teoretyka, jak i badacza.
W czasie gdy Banachiewicza objął stanowisko profesora, obserwatorium uniwersytetu było ubogo wyposażone, ale mimo to potrafił zorganizować badania nad obserwacjami gwiazd zmiennych, które były wtedy najbardziej aktualną problematyką w astronomii. Do obserwacji gwiazd przyciągnął wielu młodych ludzi. Badania te wywołały żywe zainteresowanie w świecie naukowym i znalazły poparcie ze strony Międzynarodowej Unii Astronomicznej. Jednak o wiele większe zasługi położył Banachiewicz w dziedzinie teoretycznej, a mianowicie w 1925 r. stworzył nową teorię matematyczną, tzw. rachunek krakowianowy, który znalazł zastosowanie nie tylko w astronomii, ale w geodezji i w wielu innych dziedzinach nauki. Należy zaznaczyć, że teoria rachunku krakowianowego wyszła daleko poza zastosowania, dlatego ten wielki astronom polski nie może być pominięty przy próbach pokazania światowego dorobku matematycznego. Tak np. w wybitnym dziele poświęconym mechanice, wydanym w języku włoskim, autor Beluzzi, omawiając krakowiany, używa zwrotu ?con geniale simplicita" (z genialną prostotą) na określenie olbrzymich ułatwień tej metody przy rozwiązywaniu układu równań liniowych z wieloma niewiadomymi w porównaniu z dawnymi metodami pochodzącymi jeszcze od Gaussa. Opierając się na teorii krakowianów podał podstawowe wzory poligonometrii sferycznej.
Dorobek naukowy T. Banachiewicza przekracza liczbę 230 pozycji.
Był doktorem honorowym wielu uniwersytetów, od 1922 r. członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, od 1951 członkiem Polskiej Akademii Nauk, członkiem towarzystw naukowych, między innymi wiceprezesem Międzynarodowej Unii Astronomicznej. Zmarł 17 listopada 1954 roku w Krakowie.
