Życki Tomasz

Matematycy Odsłon: 913

O jego życiu i działalności niewiele da się powiedzieć. Urodził się w r. 1783 w Kupryszkach w powiecie wileńskim. Po ukończeniu szkoły średniej w Wilnie studiował w Akademii nauki matematyczne i w r. 1783 uzyskał stopień doktora filozofii. Uczył najpierw w szkole wydziałowej matematyki i logiki, a od 1797, jako zastępca Narwojsza, wykładał w Szkole Głównej matematykę aż do r. 1804. W tym roku Szkoła Główna została przemianowana na Imperatorski Uniwersytet Wileński. Życki zajmuje stanowisko dyrektora gimnazjum do r. 1807, a więc do czasu, gdy go Śniadecki powołał w charakterze profesora nadzwyczajnego na katedrę algebry. Zgodnie z poleceniem Śniadeckiego rozpoczął Życki swe wykłady od matematyki elementarnej łącznie z arytmetyką. W r. 1817 przeszedł na emeryturę i objął stanowisko wizytatora szkół. Wraca do Uniwersytetu w r. 1820 jako dziekan Wydziału; po uwięzieniu rektora Twardowskiego w czasie procesu filaretów został tymczasowo powołany na to stanowisko. Umarł w Wilnie w r. 1839. Bogatą jego bibliotekę i zbiory dokumentów, które pieczołowicie całe życie gromadził, sprzedali na makulaturę nie rozumiejący się na ich wartości spadkobiercy.

Ze spuścizny naukowej Życkiego zachowały się następujące rozprawy: O sposobie łatwym pisania i wykładania nauk matematycznych a w szczególności o dziele: Cours complet de mathematiąues par L. B. Francoeur* 1809. (Czytane na posiedzeniu akademickim 1817 r.). Theses mathematicae Isaaci Newtoni demonstrandae a Thoma Życki status academici candidato, anno primo sublimioros matheseos alumna. Vilnae 1784. Wiadomość o życiu i pracach uczonych Frań. Narwojsza. (czytane 30. VI... 1820).

Wielką zasługą Życkiego jest ułożenie postępowego programu wykładów, który z nieznacznymi zmianami obowiązywał długi czas i po ustąpieniu Życkiego. Przedstawia się następująco: W każdy poniedziałek i czwartek rano od godziny pół do 8 do 9, a we wtorek i piątek od 9 do pół do 11 wykładać będzie naprzód w całej swej obszerności Algebrę, której kurs żeby całkiem był zupełny, uważać ją będzie za podzieloną na początkową, w szkołach wykładającą się i na dalszą, to jest wyższą. Pierwszą w osnowie tylko, dla samego ciągu rzeczy wyłoży; nad temi się częściami zastanawiając, które się po szkołach nie dają, a w dalszej matematyce są nader ważnymi. Wyższą zaś algebrę od przemian i kombinacji rozpocząwszy przystąpi do wzoru Newtona, dowodzenia jego i użycia, stąd do wyciągania pierwiastków wszelkich wyższych potęg. Miejsce drugie zabierze rozwiązanie z równań, gdzie skład z równań, eliminacja,, pierwiastki równe, wymierne, niewymierne, urojone; rozwiązywanie z równań mających dwa lub trzy terminy, pierwiastki funkcji pomieszanych z niewymiernymi, zrównania trzeciego, czwartego stopnia; funkcje symetryczne i zrównania liczbowymi zwane, artykuł ten ukończą. Trzecie miejsce zajmą ułomki ciągłe, gdzie po zadaniach ogólnych wyłożą się oznaczone i nieoznaczone zrównania stopnia pierwszego, takież stopnia drugiego; przytem zrównania liczbowe. Ostatecznie w Algebrze miejsce mieć będą współczynniki nieoznaczone. Tam po rozkładzie ułomków wymiernych na cząstkowe, nastąpią szeregi zwrotne, sposób odwrotny szeregów (methodus inversa serierum), toż szeregi wykładnicze i logarytmiczne, na koniec cyrkularze. Drugim tej lekcji obiektem będzie przystosowanie Algebry do linii, czyli tak zwana przez dzisiejszych matematyków Geometria analityczna, gdzie po wyłożeniu niektórych zadań o liniach, o wykreśleniach geometrycznych i o znakach w tej mierze podadzą się niektóre zadania o powierzchniach i objętościach ciał. Wyłożą się potem rozmaite ogólne wzory linii trygonometrycznych i tworzenie tablic wszelkich takowych linii. Następnie zastosuje się, wielkiego teraz w całej matematyce użycia, Analysis do linii prostej i do koła i toż wyłoży się przemiana współuszykowanych, tudzież współuszykowane polarne. Nastąpią potem zrównania sekcji konicznych: rzecz będzie o paraboli, elipsie, hiperboli, o stycznych, o środku i o średnicach, o ledwo nie stycznych, toż uwagi nad liniami krzywymi drugiego porządku; materię tę zakończą: wykład o tworzeniu się linii krzywych, problemata oznaczone, przewyższające stopień drugi, toż inne linie krzywe, już mechanicznymi, już przestępnymi zwane. Po trzecie na koniec, iżby niczego nie brakowało, co by z rachunkiem differencjalnym, integralnym i zmienności zupełny i dokładny kurs czystej matematyki składało, przedsiębierze jeszcze podać wiadomość o powierzchniach i liniach krzywych mających krzywość podwójną, to jest systema współuszykowanych, principia ogólne, zrównania płaszczyzny, cylindra, konusa itd., zadania o płaszczyźnie i linii prostej, przemianę współuszykowanych, toż cokolwiek o płaszczyznach przecinających się".