Otton Marcin Nikodym
ur: 3 sierpnia 1887 w Zabłotowie - Polska
zm: 4 maja 1974 w Utica - USA
Otton Nikodym urodził się w Zabiotowie 13 sierpnia 1889 roku. Gimnazjum ukończył we Lwowie i rozpoczął studia na uniwersytecie we Lwowie, gdzie był uczniem W. Sierpińskiego i J. Puzyny (matematyka) oraz M. Smoluchowskiego (fizyka). Po ukończeniu studiów w 1911 r. uczył matematyki i fizyki w gimnazjach, m.in. w IX Gimnazjum Państwowym w Krakowie, a także wykładał w Studium Pedagogicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego i na kursach nauczycielskich. Doktorat uzyskał w 1924 r. na Uniwersytecie Warszawskim. Następnie wyjechał na rok na studia do Paryża, poczym w czerwcu 1927 r. habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim. Tam wykładał rok jako docent, następnie przeniesiono mu habilitacje (w 1927 r.) na Uniwersytet Jagielloński. Powrócił do Uniwersytetu Warszawskiego w roku akademickim 1931 - 32 i tam objął wykłady jako docent.
W 1945 został mianowany profesorem Politechniki Krakowskiej. Ale już w 1946 r. opuścił Polskę. Wyjechał początkowo do Belgii, następnie do Francji i w 1947 do Stanów Zjednoczonych. W latach 1948 - 65 był profesorem w prywatnym uniwersytecie Kenyon College w Ohio. Przez jeden semestr 1965 r. wykładał teorię miary na uniwersytecie w Neapolu. Od 1966 r. przeniósł się do Utica (stan Nowy Jork) i poświęcił się wyłącznie pracy naukowej prowadzonej na zlecenie Atomie Commision i National Science Foundation (Narodowa Fundacja Nauki).
Nikodym był współzałożycielem Towarzystwa Matematycznego w Krakowie w 1919 r., które wkrótce przerodziło się w Polskie Towarzystwo Matematyczne. Był on bardzo wszechstronnym matematykiem. Interesował się twórczo logiką, teorią miary, teorią potencjału, analizą funkcjonalną, równaniami różniczkowymi cząstkowymi drugiego rzędu, matematycznymi metodami fizyki, teorią sieci, algebrą. Jest autorem 86 prac matematycznych, pięciu podręczników akademickich, kilku prac z zakresu dydaktyki, popularyzacji matematyki i metodyki nauczania matematyki. Wśród nich był podręcznik akademicki "Równania różniczkowe" (1949 r.), "Teoria tensorów wraz z zastosowaniami do geometrii i fizyki matematycznej" (1938 r.), a także mający dwa wydania, napisany wspólnie z żoną Stanisławą "Wstęp do rachunku różniczkowego" (1936 r. i IM47 r.) przeznaczony dla samokształcenia absolwentów szkół średnich i studentów pierwszych lat kierunków matematycznych.
Nikodym interesował się problemami dydaktyki matematyki tak szkoły średniej, jak i wyższej. Był autorem cyklu wykładów z dziedziny nauk ścisłych. Napisał "Spójrzmy w głębiny myśli" (1946 r.) oraz "Dydaktykę matematyki czystej w zakresie gimnazjum wyższego" (I tom "Liczby naturalne" - 1930 r., II tom "Ułamki oraz ich algebra" - 1937 r.).
K. Kuratowski pisał o pięknych wynikach Nikodyma w teorii miary' w "Pół wieku matematyki polskiej 1920 - 1970", wyd. 1973 r. W literaturze matematycznej znane jest twierdzenie Radona - Nikodyma. Problemowi temu poświęcił Nikodym między innymi prace "Sur un generalization des integrales de M. Radon" (Fundamenta Mathematicae, t. XV, 1930 r.) oraz "Remarąues sur les integrales de Stieltjes en connexion avec celles de M.J. Radon et Fre-chet" (Annales de la Societe Polonaise de mathematiąue, t. XVIII, 1939 r.). Wyniki pierwszej z nich weszły na stałe do literatury światowej pod nazwą miary Radona - Nikodyma. Było to rozwiązanie problemu, którym zajmowano się w latach dwudziestych naszego stulecia. W 1913 r. Radon podał (łącząc pomysły F. Riesza i H. Lebesgue'a) sposób zdefiniowania całki sposobem Lebesgue'a, biorąc za punkt wyjścia jakąkolwiek funkcję całkowicie addytywną zbioru, zamiast wychodzić z miary Lebesgue'a. Niemal natychmiast po pojawieniu się pracy Radona, Frechet wskazał na możliwość pewnego jej uogólnienia. Ale tak u Radona, jak i Frecheta w zasadniczy sposób rozumowanie jest oparte na pojęciach topologii przestrzeni Rn. Dopiero w 1930 r. Nikodym uzyskał to twierdzenie w postaci ogólnej, za pomocą bezpośredniego rozumowania, uproszczonego w kilka lat później przez genialnego węgierskiego matematyka von Neumanna. Te prace zakończyły rozwój ogólnej teorii całki.
Nikodym zajmował się uściślaniem podstaw fizyki teoretycznej. Wyniki zawarł w "The mathematical apparatus for Quantum - Theories" wydanej w 1966 r. Od 1971 r. Nikodym był już ciężko chory. Zmarł 4 maja 1974 r.
