Oresme Nicole
ur: 1323 w Normandii - Francja
zm: 11 lipca 1382 w Lisieux - Francja
Nicole Oresme. francuski matematyk, urodził się ok. 1323 r. w Normandii. W roku 1348 wstąpił jako uczeń do College de Navarre (Paryż), w którym następnie wykładał, a w końcu został jego przełożonym w 1356 r. Po kilku latach przeniósł się do Rouen, gdzie -jako duchowny - został w 1364 r. dziekanem kapituły. Od 1377 r. był biskupem w Lisieux. Oresme był autorem wielu dzieł matematycznych. W języku francuskim napisał "Traktat o sferze" (Traite de la sphere) oraz "Traktat o niebie i świecie" (Traite du Ciel et du Monde), które miały duże znaczenie w formułowaniu francuskiej terminologii matematycznej. Na życzenie Karola V przełożył na język francuski wiele dzieł Arystotelesa. Dwa traktaty poświęcił Oresme teorii stosunków: "Tractatus proportionum", napisany około 1350 r., wydrukowany ok. 1500 r., i w 1505 r., "Algorismus proportionum" (wydrukowany dopiero w 1868 r. po odnalezieniu w Toruniu rękopisu, ale znany z wcześniejszych odpisów), w których wprowadził obok potęg o wykładnikach całkowitych dodatnich także ułamkowe, odpowiadające jego "stosunkom ćwiartkowym, półtoracznym" itd.
Oresme był autorem najobszerniejszego dzieła o "szerokościach" czy "intensywnościach form" napisanego przed 1371 r., a drukowanego w 1482 r. w Padwie pt. "Tractatus de latitudinibus formarum", zawierającego kilka traktatów, jak "O konfiguracji jakości" ("De configuratione qualitatum"), "O równomierności i nierównomierności intensywności" ("De uniformitate et difformitate intensio-num"). Pod pojęciem "forma" rozumiano wówczas wszystko, co miało pewną "jakość" mogącą się zmieniać. W każdym punkcie "ciała" (subjectum) "jakość", jak np. ciepłota, prędkość, przyspieszenie itp., ma określoną intensywność. Jeśli więc w każdym punkcie wybranego odcinka (longitudo) "ciała", zawsze w tym samym kierunku, najczęściej jednak prostopadle do tego odcinka, w określonej płaszczyźnie wystawimy odcinek (latitudo) przedstawiający intensywność odpowiadającą danemu punktowi, to powstanie w ten sposób płaska figura. Analogicznie można przedstawić zmienność nie dla odcinka, ale dla płaskiego pola, a nawet dla wszystkich punktów trójwymiarowego ciała, wówczas jednak powstałby czterowymiarowy obraz niewyobrażalny naszymi zmysłami. Oczywiście że "longitudo" można interpretować jako odciętą, a wszystkie "latituda" jako rzędne: tak więc zależność między dwoma wielkościami przedstawiał jako figurę płaską ograniczoną od góry linią krzywą albo prostą. Graficzne przedstawienie zależności funkcyjnych określanych słownie było bardzo ważnym krokiem w formowaniu pojęcia funkcji, której analityczne określenie pojawiło się dopiero w XVII w. u Kartezjusza i Fermata.
Oresme przed Newtonem rozważał różne przypadki ruchu czy "płynięcia", które nazwał- "fluxus". Zmarł 11 czerwca 1382 r. w Lisieux.
