Monge Gaspard

Matematycy Odsłon: 1017

Wśród plejady znakomitych matematyków, których ojczyzną jest Francja, Gaspard Monge uchodził za jednego z najdoskonalszych, a w dziedzinie geometrii za jedną z najwybitniejszych postaci wszystkich czasów. Twórczość Monge?a zbiega się z bujnym rozwojem szkolnictwa wyższego we Francji, a założenie szkół wojskowych i akademii w ostatnich dziesięcioleciach wieku osiemnastego można uważać za początek nowego okresu matematyki francuskiej. Swą karierę rozpoczął Monge jako instruktor akademii wojskowej w Mezieres.

Urodził się w 1746 roku w Beaune, małym miasteczku w Burgundii. Ojciec jego bardzo troszczył się o wykształcenie trzech swych synów, z których Gaspard był najstarszy i najzdolniejszy. Gaspard w szkole był prymusem. W wieku lat 14 skonstruował sikawkę strażacką, a później wiele innych konstrukcji.

To żywe zainteresowanie się zagadnieniami praktycznymi występuje szczególnie wyraźnie podczas studiów Gasparda w akademii wojskowej w Mezieres, w której uchodził za najzdolniejszego. To tutaj właśnie stworzył podstawy nowej metody geometrycznej zwanej geometrią wykreślną. Historia mówi, że jej pomysły nasunęły mu się przy opracowywaniu planów umocnień fortyfikacyjnych na podstawie danych. Jakież było zdziwienie profesora nadzorującego pracę, gdy Gaspard po krótkim stosunkowo czasie oznajmił mu jej zakończenie. Okazało się, że zamiast żmudnych, czasochłonnych obliczeń młody Monge zastosował metody wykreślne, znakomicie ułatwiające pracę. Rozwinął je zresztą wkrótce tak dalece, że stanowiły one potem samodzielny dział geometrii. Niebawem po powstaniu geometrii wykreślnej uczyniono z niej tajemnicę wojskową.

W 1768 roku Monge zostaje profesorem matematyki, a w 1771 r. profesorem fizyki w Mezieres. Prócz wspomnianych odkryć, ogłoszonych drukiem w "Geometrie descriptive" (1795-1799), Monge zaczął także stosować rachunek różniczkowy i całkowy do badania krzywych i powierzchni. Jego prace na ten temat zostały później (w 1809 roku) ogłoszone w "Application de 1'analyse a la geometrie" ? pierwszym podręczniku geometrii różniczkowej. Z nią związane są też główne odkrycia Monge'a. W roku 1780 zostaje członkiem Academie des Sciences (Akademii Francuskiej) w Paryżu, a w 1783 roku przenosi się do Paryża. Będąc z przekonań politycznych republikaninem, w przeciwieństwie do Laplace'a, potrafił zostać lojalnym w stosunku do Napoleona i chociaż miał dużo trudności w pogodzeniu się z cesarzem, oddał mu całą duszę, widząc w nim wykonawcę idei rewolucyjnych. W latach 1794-1809 jest współorganizatorem i profesorem słynnej Ecole Polytechnique. Na wieść o katastrofalnej wyprawie Napoleona na Rosję Monge dostaje apopleksji, podczas zaś "stu dni" staje się znowu jego gorącym zwolennikiem. Po klęsce Napoleona nowy rząd mocą dekretu w roku 1816 wyklucza Monge'a z Akademii. Geometria wykreślna, której twórcą jest Monge, stanowi obecnie jeden z podstawowych przedmiotów na uczelniach technicznych.