Marcinkiewicz Józef
ur: 4 marca 1910 w Sokółce - Polska
zm: zginął w Katyniu w 1940 - Rosja
Józef Marcinkiewicz - to jeden z najlepiej zapowiadających się matematyków polskich okresu międzywojennego. Urodził się 4 marca 1910 roku w Sokółce w województwie białostockim w rodzinie chłopskiej.
W 1930 r. rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno - Przyrodniczym Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Już na drugim roku studiów zaczął współpracować z prof. A. Zygmundem, który w takich oto słowach charakteryzuje swego ucznia: "Gdy wspominam Marcinkiewicza, widzę w swej wyobraźni wysokiego, przystojnego chłopca - żywego, wrażliwego, serdecznego, ambitnego, z dużym poczuciem humoru. Był towarzyski i nie unikał zabawy, w szczególności bardzo lubił tańce i grę w brydża. Stan jego zdrowia nie był najlepszy, miał słabe płuca i musiał dbać o siebie. Interesował się sportem (może ze względu na stan zdrowia) i był dobrym pływakiem i narciarzem. Miał również inne zainteresowania intelektualne poza matematyką: powiedział mi pewnego razu, że wstępując na uniwersytet wahał się, czy wybrać matematykę, czy też literaturę polską".
W 1933 roku otrzymał magisterium z matematyki. Następnie spędził Marcinkiewicz rok w wojsku i znów wrócił do Wilna. Pracował na stanowisku młodszego asystenta przy katedrze matematyki. W 1935 roku otrzymał tytuł doktora za pracę będącą rozszerzeniem jego pracy magisterskiej. Rok akademicki 1935/36 spędził we Lwowie, gdzie owocnie współpracował z Kaczmarzem i Schauderem, czego wynikiem była praca o multyplikatorach szeregów Fouriera oraz prace nad ogólnymi szeregami ortogonalnymi.
W roku 1936 jesienią wrócił do Wilna i pracował jako starszy asystent. W 1937 roku habilitował się. Wiosną 1939 r. otrzymał stypendium i wyjechał do Paryża. Od nowego roku akademickiego 1939/40 miał objąć katedrę matematyki na Uniwersytecie Poznańskim. Niestety wybuch wojny przekreślił jego plany.
Wyniki uzyskane przez Marcinkiewicza dotyczą następujących gałęzi matematyki: teorii funkcji rzeczywistych, teorii funkcji zmiennej zespolonej, szeregów trygonometrycznych i rachunku prawdopodobieństwa. Trudno byłoby tutaj szczegółowo dyskutować czy nawet tylko wymienić te wyniki, bo są to rezultaty bardzo specyficzne; wprowadził nowy typ przestrzeni nazwanych obecnie przestrzeniami M (Marcinkiewicza), a będących uogólnieniem przestrzeni Bp funkcji okresowych Bezikowicza; z dziedziny rachunku prawdopodobieństwa często cytowane jest twierdzenie nazywane twierdzeniem Marcinkiewicza, mówiące, że funkcja wykładnicza, której podstawą jest liczba e, a wykładnikiem wielomian stopnia wyższego niż dwa, nie jest funkcją charakterystyczną żadnej zmiennej losowej. Pewne typy całek, zwane całkami Marcinkiewicza, jeszcze obecnie - a więc przeszło 40 lat po jego śmierci - znajdują coraz to nowe zastosowania.
Józef Marcinkiewicz był nie tylko naukowcem - był gorącym patriotą. Na wieść o zbliżającej się wojnie i mobilizacji w Polsce powrócił do kraju. Po klęsce wrześniowej dostał się do niewoli, by z niej już nigdy nie wrócić. Dokładna data jego śmierci nie jest znana. Przypuszcza się, że zakończył życie wiosną 1940 roku. Przedwczesna śmierć Marcinkiewicza była ogromnym ciosem dla matematyki polskiej. Dla uczczenia Marcinkiewicza ufundowana została nagroda jego imienia, przyznawana corocznie za najlepszą pracę młodym matematykom.
