Laplace Pierre Simon De
ur: 23 marca 1749 w Beaumont-en-Auge - Francja
zm: 5 marca 1827 w Paryżu - Francja
Urodził się 25 marca 1749 r. w Beaumont-en-Auge w Normandii. Kształcił się w Beaumont i Caen w szkole prowadzonej przez zakon benedyktynów. W 1766 roku przybył do Paryża, gdzie dzięki pomocy d'Alemberta zdobył stanowisko profesora w Paryskiej Szkole Wojskowej. W latach 1779-1784 Laplace wspólnie z Lavoisierem zajmował się zagadnieniami fizycznymi, między innymi ciepłem topnienia lodu.
Wielka rewolucja francuska oderwała Laplace'a od jego prac. Powierzona mu została reorganizacja systemu szkolnictwa wyższego we Francji. Zajął się tworzeniem szkół wyższych ? Ecole Normale i Ecole Polytechnique. W 1790 roku obrano Laplace'a prezesem Urzędu Miar i Wag i z tej racji przyczynił się do wprowadzenia w życie systemu metrycznego. W 1795 r. powołano go na członka biura zajmującego się pomiarami południka ziemskiego. W latach 1799-1823 opracował, a następnie wydał pięcio ? tomowe dzieło "Traite de mecaniąue celeste" ("Mechanika nieba") i "Theorie analytiąue des Probabilites" ("Analityczną teorię prawdopodobieństwa", rok 1812). Oba te wielkie dzieła zawierają nie tylko jego własne osiągnięcia, ale cały wcześniejszy dorobek w tych dziedzinach. Laplace poza astronomią zajmował się pewnymi zagadnieniami matematyki i fizyki matematycznej. Dość wymienić jego prace o całkowaniu równań, o pochodnych cząstkowych, twierdzenie o przedstawianiu wyznacznika w postaci sumy iloczynów kolejnych elementów dowolnego wiersza albo kolumny przez odpowiadające im tzw. dopełnienia algebraiczne oraz przekształcenie całkowe nazwane jego nazwiskiem. Mimo iż przed Laplace'em rachunkiem prawdopodobieństwa zajmowali się między innymi Fermat i Bernoulli, do niego w dużej mierze należy stworzenie matematycznej teorii i udoskonalenie metod dowodów. Rozwinął teorię błędów i metodę najmniejszych kwadratów.
Udowodnił twierdzenie mające do dziś bardzo poważne znaczenie w rachunku prawdopodobieństwa, jako integralne twierdzenie graniczne. "Analityczna teoria prawdopodobieństwa" była trzykrotnie wydawana za życia uczonego.
Przez całe życie Laplace dzielił swe zainteresowania pomiędzy astronomię, matematykę i fizykę. W 1806 roku opublikował pracę dotyczącą teorii włoskowatości, w 1809 r. podał wzór na obliczanie szybkości rozchodzenia się dźwięku w powietrzu w zależności od temperatury, ustalił wzór pozwalający obliczyć ciśnienie atmosferyczne w zależności od wysokości nad ziemią. Zbudował także własną teorię światła. Jego działalność w dziedzinie fizyki spowodowała znaczny rozwój fizyki doświadczalnej, W trakcie badań astronomicznych wykazał, że prawo powszechnego ciążenia w. pełni wyjaśnia ruch planet. W 1780 roku przedstawił pracę dotyczącą metody obliczania orbit ciał niebieskich, a w następnych latach postawił hipotezę, że pierścień Saturna nie jest jednolity, sam zaś Saturn spłaszczony u biegunów. W 1789 r. sformułował teorię ruchu satelitów Jowisza i otrzymał całkowitą zgodność z obserwacjami. W 1787 r. odkrył przyczyny, zmian w prędkości ruchu Księżyca, określił wielkość spłaszczenia Ziemi, a w roku 1788 ogłosił pracę o dynamicznej teorii przypływów. Cały swój dorobek naukowy w tej dziedzinie zamknął w "Mechanice nieba". Warto zauważyć, że kosmogoniczna hipoteza Laplace'a, tzw. hipoteza Kanta i Laplace'a, miała ogromne znaczenie filozoficzne. Ogłosił ją w pracy "Exposition du systeme du monde" ("Przedstawianie systemu świata"; rok 1796).
W swych poglądach filozoficznych skłaniał się ku materialistom. Mimo iż wychowywał się w szkole zakonnej, całe życie był ateistą. Jego zaś przekonania polityczne zmieniały się tak, jak zmieniały się rządy we Francji. W okresie rewolucji był obdarzony licznymi zaszczytami. W czasie konsulatu piastował urząd ministra spraw wewnętrznych, a następnie został senatorem. Napoleon w 1811 r. nadał mu tytuł hrabiego de Laplace, w zamian za co uczony dedykował cesarzowi trzeci tom swej "Mechaniki". Laplace'owi przypisywana jest odpowiedź, jaką miał dać Napoleonowi na pytanie, czemu Bóg nie został wspomniany w jego dziele: "Sir, nie potrzebowałem uciekać się do tej hipotezy". Otrzymane zaszczyty nie przeszkodziły mu jednak w oddaniu w 181.4 roku głosu za obaleniem Napoleona. Znamienny jest również fakt, że po 1814 roku następne wydanie trzeciego tomu "Mechaniki" dedykował Laplace Ludwikowi XVIII. W czasie restauracji Burbonów Laplace otrzymuje parostwo i tytuł markiza. Zmarł w Paryżu 5 marca 1827 r.
