Kowalewska Zofia

Matematycy Odsłon: 993

Wśród około setki najwybitniejszych matematyków kilku ostatnich wieków znalazła się również kobieta. Jest nią Zofia Kowalewska (z domu Korwin - Krukowika). W carskiej Rosji kobiety nie miały możności zdobycia wyższego wykształcenia, gdyż wstęp na uczelnie był dla nich zamknięty. Dlatego też Kowalewska napotykała poważne trudności w zdobywaniu wiedzy. Jako kobieta nie może dostać się na uniwersytet w Moskwie. Bierze więc prywatne lekcje wyższej matematyki, w której to dziedzinie wykazywała duże zdolności już od wczesnych lat. Następnie wyjeżdża do Niemiec i dopiero tam na uniwersytecie w Heidelbergu słucha wykładów matematyki i fizyki. Później przenosi się do Berlina, gdzie zwraca na siebie uwagę wybitnego matematyka Weierstrassa. On to, zachwycony jej zdolnościami, udziela jej prywatnych lekcji. Wspólnie omawiają nowości naukowe, dotyczące między innymi geometrii nieeuklidesowych. Weierstrass mówił później, że miał bardzo niewielu uczniów, którzy pod względem zdolności, pilności i umiłowania nauki dorównywali Kowalewskiej. W tym czasie Kowalewska pisze trzy prace, z których każda - zdaniem Weierstrassa - była wystarczająca do otrzymania doktoratu. Do prac tych należą: -"Przyczynek do teorii równań różniczkowych o pochodnych cząstkowych", "Przyczynki i uwagi o badaniach Laplace'a nad postacią pierścienia Saturna" oraz "O sprowadzaniu niektórych całek Abela do całek eliptycznych". Za prace te otrzymuje tytuł doktora filozofii z odznaczeniem. Wyniki pierwszej pracy uwzględnione są obecnie w obszerniejszych podręcznikach analizy matematycznej pod nazwą twierdzenia Cauchy'ego-Kowalewskiej. Podała ona prostszy dowód pierwotnego twierdzenia Cauchy'ego i nadała twierdzeniu formę ostateczną oraz - co najważniejsze - uogólniła wynik na układ równań różniczkowych cząstkowych. Po powrocie do Rosji utrzymuje żywe kontakty z elitą naukową tego kraju, mianowicie z Czebyszewem, Mendelejewem, Stoletowem, a także ze szwedzkim matematykiem Mittag-Lefflerem, założycielem czasopisma "Acta Mathematica", dzięki któremu otrzymuje w roku 1883 katedrę matematyki na uniwersytecie w Sztokholmie. Jest bardzo szczęśliwa z tego powodu, gdyż jak mówi "funkcje profesora zawierają w sobie coś szlachetnego. Nie mówiąc już o ogromnym znaczeniu, jakie ma dla mnie pełnienie obowiązków docenta, byłabym szczęśliwa, gdybym mogła utorować nową karierę kobietom..." Powierzenie kobiecie katedry matematyki wywołało oburzenie wśród niektórych, zaskorupiałych w przesądach, kołach uniwersyteckich. Odmawiano jej jakichkolwiek zasług naukowych, oczerniano w nieludzki sposób. Jednakże nie brakło jej przyjaciół. Pewna demokratyczna gazeta pisała: "Dzisiaj mamy zaszczyt głosić o przyjeździe nie jakiegoś tam pospolitego księcia krwi. To księżniczka nauki, pani Kowalewska, zaszczyciła swymi odwiedzinami nasze miasto i będzie pierwszym docentem-kobietą w całej Szwecji". Po roku Kowalewska otrzymuje nominację na profesora. W 1888 r. pisze swą podstawową pracę naukową "O zagadnieniu obrotu ciała sztywnego wokół nieruchomego punktu". Praca ta uzyskuje pierwszą nagrodę na konkursie dotyczącym tego zagadnienia, ogłoszonym przez Academie des Sciences (Akademię Nauk) w Paryżu. Niedługo potem czekała Kowalewska nagroda za dorobek naukowy od Szwedzkiej Akademii Nauk. Współpracuje z wielkimi matematykami francuskimi, jak Poincare, Hermite. Staje się znakomitością znaną i cenioną przez wszystkie ówczesne koła naukowe. Należy chyba wspomnieć też o jej doskonałych zdolnościach językowych (władała pięcioma językami) oraz literackich (pisała artykuły popularnonaukowe do gazet, recenzje teatralne, opowiadania, kilka powieści o charakterze autobiograficznym, m.in. powieść pt. "Nihilistka", której druku zabroniła" ówczesna cenzura rosyjska; wydrukowano ją dopiero w 1928 r.). Umiera w Sztokholmie w 1891 roku wskutek przeziębienia i choroby płuc. Umiera w pełnym rozkwicie swych zdolności i sławy.