Knaster Bronisław
ur: 22 maja 1893 w Warszawie - Polska
zm: 3 listopada 1980 we Wrocławiu - Polska
Bronisław Knaster urodził się 22 maja 1893 r. w Warszawie. Studia medyczne i biologiczne odbywał w Paryżu w latach 1910?1914. Po otwarciu Uniwersytetu Warszawskiego w 1915 r. rozpoczął w nim studia matematyczne, ukończone doktoratem w 1923 r. W dwa lata później habilitował się też na Uniwersytecie Warszawskim i wykładał w nim z przerwami w latach 1933 i 1934, kiedy prowadził cykl wykładów w Pradze, Brnie i Wiedniu. Zainteresowania naukowe Knastera były ściśle związane z dziedziną uprawianą przez zespół młodych matematyków, twórców polskiej szkoły matematycznej, Z, Janiszewskie-go, S. Mazurkiewicza, K. Kuratowskiego i najstarszego z nich W. Sierpińskiego. Knaster brał czynny udział w życiu naukowym środowiska. Pełnił funkcję sekretarza w Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Matematycznego (1937 - 1946). Od 1937 r. był członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Był współtwórcą i członkiem komitetu redakcyjnego Monografii Matematycznych (powstałych w 1931 r.), najpoważniejszego wydawnictwa dzieł polskich autorów. Dokonał przekładu pierwszych tomów Monografii ("Operacje liniowe" Banacha i "Teoria całki" Saksa). Tworzył szatę graficzną Monografii i czuwał nad ich drukiem. Tego typu troską otoczył od 1935 r. "Fundamenta Mathematicae", stawiając je pod względem zewnętrznego opracowania na poziomie międzynarodowym. Utrzymywał stałe kontakty naukowe z matematykami innych krajów (Edwardem Cechem, Karolem Mengerem, Pawłem Aleksandrowem i wielu topologami amerykańskimi). W latach 1939 - 41 i 1944 - 45 był profesorem uniwersytetu we Lwowie. Po drugiej wojnie światowej na krótko znalazł się w Krakowie wraz z innymi pozostałymi przy życiu matematykami polskimi.
Dzięki wytrawnej znajomości spraw wydawniczych i drukarskich zdołał Knaster uruchomić wydawnictwa bezpośrednio po II wojnie światowej. Czuwał nad wydaniem w 1945 r. pierwszego po wojnie XXXIII tomu "Fundamenta Mathematicae", który stał się symbolem odradzającej się matematyki polskiej, tak okaleczonej w czasie wojny. Jesienią 1945 r. objął we Wrocławiu jedną z czterech katedr na wspólnym - dla powstającego uniwersytetu i politechniki - Wydziale Matematyki ? Fizyki - Chemii (późniejsza Katedra Geometrii). Knaster działał aktywnie w odbudowywaniu życia naukowego we Wrocławiu. Współdziałał w zorganizowaniu Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, wrocławskiej drukarni. Uruchomił wraz. z innymi Studia Mathematica - kontynuację lwowskiego czasopisma, współtworzył nowe czasopismo matematyczne Colloąuium Mathematicum. Był członkiem redakcji tych i innych czasopism matematycznych. Uczestniczył w organizowaniu ogólnopolskiego Państwowego Instytutu Matematycznego (późniejszego Instytutu Matematycznego PAN), w którym objął kierownictwo wrocławskiej grupy Działu Topologii.
Prace Knastera z zakresu topologii stanowią główną część jego dorobku naukowego. Dotyczyły one trzech zasadniczych tematów: pojęć continuów, czyli przestrzeni metrycznych zwartych i spójnych, zbiorów spójnych i odwzorowań ciągłych.
Pierwszy z nich był w centrum zainteresowań w początkowym etapie rozwoju topologii. Knaster zasłynął konstrukcjami osobliwości w tej teorii. W 1922 r. opublikował konstrukcję tak zwanego continuum dziedzicznie nierozkładalnego, czyli takiego, że ono samo i wszystkie continua w nim zawarte są nierozkładalne, tzn. nie dają się rozłożyć na sumę dwóch continuów różnych od całości. Nazwano je później krzywą Knastera lub pseudo łukiem. Stało się to punktem wyjścia wielu badań i dalszych konstrukcji tak polskich, jak i obcych topologów.
Także w teorii zbiorów spójnych prace Knastera maty decydujące znaczenie. W 1921 r. wspólnie z Kuratowskim podał wszechstronną i precyzyjną teorie tych zbiorów. Podał i tutaj konstrukcje paradoksalnych przykładów zbiorów spójnych, tzw. zbiorów dwuspójnych (czyli zbiorów spójnych nic dających się rozłożyć na sumę dwóch rozłączonych zbiorów spójnych nie jednopunktowych). Wprowadził ciekawe pojęcie "zamocowania rozkładu". (Mówimy, że rozkład jakiejś przestrzeni jest zamocowalny, jeżeli istnieją skończone rodziny zbiorów domkniętych o dowolnie małych średnicach, parami rozłącznych i takich, że suma zbiorów każdej rodziny ma punkt wspólny z każdym elementem rozkładu).
Twierdzenie Knastera: w każdej nieprzeliczalnej rodzinie przedziałów istnieje podrodzina nieprzeliczalna, w której każde dwa przedziały mają punkt wspólny, weszło na stałe do monografii teorii mnogości.
Wiele wyników Knastera w innych działach matematyki mających znaczenie podstawowe weszło do monografii tych działów, między innymi do monografii Birkhoffa z teorii krat, monografii Sierpińskiego z teorii zbiorów, monografii Aczela z teorii równań funkcyjnych. Knaster był nagradzany wielokrotnie odznaczeniami państwowymi i naukowymi. Zmarł we Wrocławiu 3 listopada 1980 r.
