Gołąb Stanisław
ur: 26 lipca 1902 w Travniku - Bośnia
zm: 30 kwietnia 1980 w Krakowie - Polska
Stanisław Gołąb urodził się 26 lipca 1902 roku w miejscowości Travnik w Jugosławii. Szkołę średnią ukończył w Krakowie, następnie studiował matematykę na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1920 - 1924). Jeszcze w czasie studiów został zaangażowany jako zastępca asystenta (1922-23), później asystent przy Katedrze Matematyki Akademii Górniczej w Krakowie. Katedrą Matematyki kierował wówczas współorganizator i pierwszy rektor Akademii Górniczej Antoni Hoborski (1879 - 1940). Gołąb interesował się wtedy geometrią różniczkową. Swe wiadomości pogłębił na studiach zagranicznych w latach 1928 - 30 w Delft w Holandii pod kierunkiem Schoutena. Tam przygotował pracę doktorską, którą obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1931 r. W roku następnym habilitował się na Uniwersyte?cie Jagiellońskim przedstawiając pracę "Zagadnienia metryczne geometrii Minkowskiego". Prowadził wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim i Akademii Górniczej aż do wybuchu II wojny światowej. 6 listopada 1939 r. został aresztowany przez hitlerowców wraz z innymi wykładowcami Uniwersytetu Jagiellońskiego i Akademii Górniczej i wywieziony do Wrocławia, później do obozu w Sachsenhausen i Dachau. W 1940 r. powrócił do Krakowa. Uczestniczył w tajnym nauczaniu. Lata powojenne to okres intensywnej pracy naukowej i dydaktycznej Gołąba. W 1946 r. został profesorem nadzwyczajnym matematyki w Akademii Górniczo-Hutniczej, w dwa lata później profesorem zwyczajnym. Kierował tam Katedrą Matematyki do 1954 r., kiedy to objął Katedrę Geometrii na Wydziale Matematyki ? Fizyki - Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z uniwersytetem złączył swoją działalność aż do 1972 r. Wybitne osiągnięcia Gołąba w geometrii różniczkowej, a w szczególności w teorii obiektów geometrycznych (powstałej w 1934 r.), której był współtwórcą, spowodowały powołanie go na kierownika Działu Geometrii w Państwowym Instytucie Matematycznym (od 1950 r. przemianowanym na Instytut Matematyczny PAN), gdzie pracował też do emerytury w 1972 r. W latach 1950 - 1955 pracował (jako profesor kontraktowy) w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie.
Główną dziedziną zainteresowania Gołąba była geometria różniczkowa, w której uważał się za ucznia Antoniego Hoborskiego. Był on wraz z Władysławem Ślebodzińskim (1884?1972) twórcą szkoły geometrii różniczkowej w Polsce. Organizował wiele konferencji krajowych i uczestniczył w organizowaniu międzynarodowych z zakresu geometrii różniczkowej. Część z nich miała charakter szkoleniowy, ważny ze względu na kształcenie szerokiego kręgu uczniów.
S. Gołąb uzyskał w geometrii ważne i interesujące wyniki. W szczególności w klasycznej geometrii różniczkowej prowadził prace nad jej uściśleniem. Otrzymał oryginalne rozwiązania dotyczące własności krzywych, n-ścianu Freneta i n-ścianu Bonneta Kowalewskiego, pojęcia krzywizny oraz krzywizn geodezyjnych wyższych rzędów. W swoich badaniach posługiwał się topologią, algebrą, równaniami funkcyjnymi, które stały się drugą po geometrii dziedziną jego zainteresowań. Rozwinął także badania w rachunku tensorowym, prowadzone pod wpływem J.A. Schoutena. Wypracował wraz z nim podstawowe metody (Kern-Index Methode), na których opiera się współczesny rachunek tensorowy.
Gołąb jest jednym z twórców współczesnej teorii obiektów geometrycznych, które są uogólnieniem tensorów. Wprowadził wiele podstawowych pojęć tej teorii, wyznaczył po raz pierwszy ogólną postać wielu obiektów i przeprowadził ich klasyfikację. W oparciu o komitanty różniczkowe podał nowe metody klasyfikacji przestrzeni. Badania Gołąba były wszechstronne. Prócz geometrii i równań funkcyjnych zajmował się topologią, algebrą, analizą, równaniami różniczkowymi, logiką, metodami numerycznymi, zastosowaniami matematyki, jej dydaktyką i historią.
Jeden z wielu uczniów profesora Gołąba, profesor Feliks Kucharzewski podkreśla (Wiadomości Matematyczne, XIX.2, 1976) trzy jego zasadnicze cechy: możliwie ogólne i precyzyjne ujmowanie zagadnienia, wiązanie matematyki z zastosowaniami, jasność przedstawiania i wielką komunikatywność wyników. Ta ostatnia cecha dawała mu duże możliwości w pracy dydaktycznej. Wychował wielu uczniów, będących dzisiaj profesorami. Opublikował ponad 250 prac, w tym monografię wspólnie z Aczelem "Funktionalgleichungen der Theorie der geometrischen Objekte" w 1960 r. w serii Monografii Matematycznych, wydających klasyczne dzieła z poszczególnych działów matematyki. Był autorem skryptów i podręczników. Wydał między innymi "Rachunek tensorowy" (1956 r.), którego drugie wydanie zostało przetłumaczone na język angielski (1972). Był uhonorowany licznymi odznaczeniami, m. in. Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta (1956 r.), Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta (1967 r.). Stanisław Gołąb zmarł w Krakowie 30 kwietnia 1980r.
