Briggs Henry

Matematycy Odsłon: 1018

W lutym 2001 r. mija 440 lat od narodzin angielskiego uczonego, którego talent matematyczny oraz zainteresowania astronomiczne, geograficzne i kartograficzne sprawiły, że stał się "drugim ojcem" logarytmów.

Henry Briggs, bo o nim mowa, urodził się w lutym 1561 r. w Worley Wood w angielskim hrabstwie Yorku. Dokładna data jego przyjścia na świat nie jest znana, wiadomo tylko, że został ochrzczony 23 lutego. Od 1577 r. studiował w St John's College w Cambridge, gdzie został bakałarzem (1581), magistrem (1585) i wreszcie członkiem tego kolegium (1588 lub 1589). Wykładał na uniwersytecie matematykę, ale także medycynę.

W 1596 r. Briggs został pierwszym profesorem geometrii w dopiero co powstałym w Londynie Gresham College. Dzięki zachowanej korespondencji z Jamesem Ussherem (listowną przyjaźń utrzymywał z nim później także Jan Heweliusz), który był wówczas profesorem Trinity College w Dublinie, wiemy, że Briggs interesował się na przełomie XVI i XVII w. problematyką zaćmień.

Astronomia w tamtych czasach wymagała żmudnych obliczeń na papierze. Briggs podjął trud opublikowania dwóch dziełek, ułatwiających rachunki: w 1602. r. wydał Tablicę, dzięki której można znaleźć wysokość bieguna, mając deklinację magnetyczną, w 1610 r. zaś - Tablice dla doskonalszej nawigacji. (Zaćmienia w tamtych czasach łączono z zagadnieniem wyznaczania długości geograficznej, tej współrzędnej, która, zwłaszcza na morzu, sprawiała najwięcej kłopotów).

W 1614 r. (po łacinie) ukazała się praca Szkota Johna Nepera (Napiera) (1550-1617) Mirifici logarithmorum canonis descriptio (Opis przedziwnej tablicy logarytmów). 10 marca 1615 r. w liście do Usshera Briggs pisał: "Napper, lord Markinston, stworzył dzieło o nowych i godnych podziwu logarytmach. Mam nadzieję spotkać go podczas najbliższego lata, jeśli Bóg pozwoli, gdyż nigdy dotąd nie widziałem księgi, która sprawiłaby mi większą przyjemność i tak pobudziła moją ciekawość". Briggs nie pozostał jednak bezkrytyczny wobec swej fascynacji.

Logarytmy Nepera z 1614 r. nie we wszystkim przypominają znane nam ze szkoły logarytmy dziesiętne. Za proces ostatecznego przepoczwarzenia się logarytmów odpowiedzialność w dużej mierze ponosi Briggs. Niewykluczone, że decydujące znaczenie miało spotkanie obu uczonych mężów latem 1615 r. w Edynburgu. W wyniku wymiany listów i rozmów podczas spotkania zapadła decyzja, że podstawą logarytmów Napiera będzie 10 i że zerową wartość logarytm taki osiąga dla jedności (log 1 = 0). Biorąc pod uwagę te założenia, Briggs zaczął konstruować tablice logarytmiczne. Jego pierwsza praca o logarytmach dziesiętnych - Logarithmorum chilias prima (Pierwszy tysiąc logarytmów) - ujrzała światło dzienne w 1617 r. W 1624 r. ukazał się jego traktat matematyczny Arithmetica logarithmica (Arytmetyka logarytmiczna), który podawał logarytmy liczb naturalnych od 1 do 20 000 i od 90 000 do 100 000 z dokładnością do 14 miejsc po przecinku. W dziele tym Briggs zaproponował również, że brakujące logarytmy może obliczyć zespół, któremu ofiarował pomoc w postaci specjalnie przygotowanych kartek. Kompletne tablice, z zapełnioną dziurą między 20 000 a 90 000, zostały opublikowane w 1628 r. w Goudzie (Holandia) przez Adriaena Vlacqa (1600-1667).

Wcześniej jednak Briggs spotkał się po raz drugi z Neperem w 1616 r. i planował kolejną wizytę w Edynburgu na rok następny, lecz w kwietniu 1617 r. wynalazca logarytmów zmarł.

W 1619 r. Briggs uzyskał katedrę geometrii na Uniwersytecie w Oksfordzie, stając się także członkiem Merton College. W 1620 r. wydał pierwsze sześć ksiąg Elementów Euklidesa. Kolejną jego publikacją był A Treatise of the Northwest Passage to the South Sea, Through the Continent of Wirginia and by Fretum Hudson (Traktat o Przejściu Północno-Zachodnim do Morza Południowego, przez kontynent Wirginii i odnogę morską Hudsona), wydany w 1622 r. Na usprawiedliwienie Briggsa można podać, że: po pierwsze, był członkiem towarzystwa handlującego z Wirginią; po drugie, i w tym wypadku wykazał się błyskotliwością swego umysłu, gdyż o istnieniu takiego przejścia wywnioskował na podstawie danych o przypływach i prądach, a z informacji o rzekach Wirginii i okolic Zatoki Hudsona wydedukował obecność śródkontynentalnego pasma górskiego. (Pamiętajmy, że pierwszą stałą osadę na kontynencie północnoamerykańskim Anglicy założyli w 1607 r. na wyspie Jamestown w Wirginii, a w 1620 r. do Nowej Anglii dotarli pierwsi koloniści na statku Mayflower).

Briggs zmarł 26 stycznia 1630 r. w Oksfordzie, ciesząc się sławą dobrego geometry. Gdy w 1662 r. John Barrow, nauczyciel Izaaka Newtona, dawał wykład inauguracyjny w Gresham College, obejmując stanowiska profesora geometrii, przypomniał Briggsa, "człowieka, który sprawił, że logarytmy stały się nieodzownym narzędziem wszystkich uczonych".

Warto również wspomnieć na marginesie, że gorącym orędownikiem logarytmów był w owym czasie na ziemiach polskich Piotr Krüger (Crüger) z Gdańska, nauczyciel Jana Heweliusza. W 1634 r. wydał on w Gdańsku (i jednocześnie w Amsterdamie) Praxis trigonometriae logarithmicae cum logarithmorum tabulis..., gdzie w przedmowie opisał odkrycie logarytmów i prace Nepera, Briggsa i Vlacqa, a dziełko zawierało tablice logarytmiczne liczb od 1 do 10 000 oraz logarytmy funkcji trygonometrycznych sinus i tangens.