Bergman Stefan
ur: 5 maja 1895 w Częstochowie - Polska
zm: 6 czerwca 1977 w Stanford - USA
Stefan Bergman urodził się 5 maja 1895 roku w Częstochowie. Jego rodzice byli właścicielami sklepu. Szkołę podstawową i gimnazjum ukończył w rodzinnym mieście. Następnie przez dwa lata studiuje na politechnice we Wrocławiu, skąd w 1915 roku przenosi się do politechniki w Wiedniu, gdzie uzyskuje dyplom inżyniera. Już w czasie studiów przejawia zainteresowania teoretycznymi podstawami nauk technicznych oraz problemami matematycznymi i ich zastosowaniami. Zainteresowania te będą stanowiły główny cel jego działalności badawczej.
W roku 1921 rozpoczyna pracę w Instytucie Matematyki Stosowanej przy Uniwersytecie F. Wilhelma (obecnie Humboldta) w Berlinie. Instytutem tym kierował R. von Mises, wybitny specjalista z aeromechaniki, teorii prawdopodobieństwa i zastosowań matematyki. Cele i wyma- gania jakie stawiał von Mises (1883?1951) wywarły duży wpływ na badania naukowe Bergmana. W Berlinie S. Bergman uczestniczył także w seminarium z teorii rozwinięć ortogonalnych prowadzonym przez znanego matematyka E. Schmidta (1876 - 1959). Wówczas zainteresował się zagadnieniem otrzymania rozwinięć ortogonalnych dla funkcji holomorficznych jednej zmiennej. Z tej tematyki obronił w 1922 roku rozprawę doktorską. Jako uczeń von Misesa zastosował swoje wyniki w dynamice cieczy, odwzorowaniach konforemnych i teorii potencjału. Konty- Q nuując tematykę rozprawy doktorskiej wprowadził funkcję jądrową D1(c,o) obszaru D, zwaną obecnie w literaturze funkcją Bergmana. Własności i zastosowania funkcji jądrowej stanowiły temat jego pracy habilitacyjnej (1930). Dwa następne lata wykładał na uniwersytecie w Berlinie. Pracował jednocześnie w Instytucie Matematyki oraz w Instytucie Matematyki Stosowanej.
Rok 1933 rozpoczyna bardzo trudny sześcioletni okres życia Stefana Bergmana. Zmuszony jest wówczas wielokrotnie korzystać z pomocy swoich kolegów z różnych krajów. Przewrót hitlerowski uniemożliwia mu dalszy pobyt w Niemczech. Przyjeżdża na krótko do Polski. W roku 1934 wyjeżdża do ZSRR, gdzie zostaje profesorem Uniwersytetu Tomskiego. Od 1936 r. pracuje na uniwersytecie w Tbilisi. W czasie pobytu w ZSRR jego studentami lub współpracownikami są m.in. I.N. Vekua (1907 - 1977), B.A. Fuks i P.P. Kufareff, późniejsi znani specjaliści z teorii funkcji analitycznych. W 1937 roku, jako cudzoziemiec, decyduje się na wyjazd do Paryża. Mimo bardzo trudnych warunków kontynuuje pracę nad monografią na temat funkcji jądrowej i jej zastosowań w analizie zespolonej. Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej dzięki pomocy J. Hadamarda (1865 - 1963) emigruje do USA. W latach 1939 - 1951 pracuje kolejno w kilku uniwersytetach w Stanach Zjednoczonych. W tym okresie podejmuje owocną współpracę naukową z M.M. Schifferem. W 1952 roku rozpoczyna wykłady na Uniwersytecie Stanford (Pało Alto, Kalifornia). Z uniwersytetem tym pozostał związany do końca życia.
Stefan Bergman jest autorem pięciu monografii i przeszło 150 artykułów naukowych z różnych działów matematyki i jej zastosowań. Stworzył teorię funkcji ortogonalnych wielu zmiennych zespolonych. Zapoczątkował teorię operatorów całkowych. Uzyskał wiele cennych rezultatów z dziedziny równań różniczkowych o pochodnych cząstkowych. Posiadał rzadką umiejętność przechodzenia od rozwiązywania zagadnień technicznych do teorii abstrakcyjnych i zastosowania tych ostatnich w praktyce. Takie pojęcie jak funkcja jądrowa Bergmana, brzeg Bergmana - Szyłowa, metryka niezmiennicza Bergmana znalazły trwałe miejsce w wielu publikacjach, monografiach, a nawet zbiorach zadań dla studentów.
Stefan Bergman po drugiej wojnie światowej wielokrotnie przyjeżdżał do Polski. Odwiedzał wówczas swoje rodzinne strony. Brał czynny udział w konferencjach naukowych na temat funkcji analitycznych (Lublin - 1958, Łódź - 1966). Współpracował z matematykami polskimi przebywającymi na stypendium w Stanford. Matematyka była jego pasją życiową. Był nie tylko wybitnym uczonym, ale i doskonałym nauczycielem, który w zrozumiały sposób potrafił przekazać słuchaczom skomplikowane problemy matematyczne.
W życiu prywatnym był człowiekiem bezpośrednim i towarzyskim. Interesował się literaturą polską i rosyjską. Przez wiele lat S. Bergman był członkiem Komitetu Redakcyjnego Annales Polonici Mathematici. Tom XXXIX tego czasopisma poświęcony został jego pamięci. Zmarł 6 czerwca 1977 r. w Stanford.
