Apoloniusz z Pergii
ur: 262 pne
zm: 290 pne
Trzecim z najwybitniejszych matematyków starożytnej Grecji, po Euklidesie i Archimedesie, był Apoloniusz z Pergi. O życiu jego podobnie jak o życiu Euklidesa wiemy bardzo mało. Studiował matematykę w słynnej Szkole Aleksandryjskiej u uczniów Euklidesa. Okres największej jego działalności naukowej przypada około 210 r. p.n.e. Dziełem, które wsławiło jego imię po wsze czasy, nadając mu miano Wielkiego Geometry, jest traktat o przecięciach stożkowych ?Konica". W dziele tym naukę o krzywych stożkowych rozwinął on tak dalece, że niewiele pozostaje dodać, by otrzymać stan, w jakim znajduje się ona współcześnie. Zagadnieniem przekrojów stożka zajmowano się przed Apoloniuszem również, lecz on oparł swe badania na bardziej ogólnych założeniach i poddał bardziej szczegółowemu opracowaniu. Jego poprzednicy dokonywali przekrojów stożka kołowego płaszczyznami prostopadłymi do tworzących stożka otrzymując w przekrojach: parabolę, elipsę, hiperbolę ? w zależności od tego, czy kąt rozwarcia stożka był, odpowiednio, prosty, ostry, rozwarty. Apoloniusz wykazał, że każdą z powyższych krzywych stożkowych, których nazwy pochodzą od niego, można otrzymać na dowolnym stożku kołowym, dzięki przekrojom różnymi płaszczyznami. Dzieło ?Konica" przyćmiło swoim blaskiem wcześniejsze prace dotyczące tego tematu. Tym między innymi można tłumaczyć zaginięcie pracy Euklidesa ?O przekrojach stożkowych", jako mało ciekawej w porównaniu z dziełem Apoloniusza. ?Konica" składa się z ośmiu ksiąg, z których cztery zachowały się w języku greckim, trzy w tłumaczeniu arabskim. Ostatnia ósma, zaginiona, została odtworzona przez Haleya na podstawie zachowanych komentarzy o niej. O wielkim trudzie włożonym przez autora w to dzieło świadczy fakt, że siedem pierwszych ksiąg zawiera 387 twierdzeń niejednokrotnie dowodzonych w bardzo skomplikowany sposób. Dopiero na gruncie geometrii analitycznej, wprowadzonej blisko 2000 lat później ? pod znacznym wpływem pomysłów Apoloniusza ? dało się pewne dowody uprościć. I tu zasługa Apoloniusza jako twórcy podwalin geometrii analitycznej jest bezsporna. Mył on również astronomem. Zajmował się między innymi ruchem Księżyca, a przydomek ?Epsilona", jaki mu nadano, pochodzi podobno stąd, że sierp księżyca jest zbliżony kształtem do litery E. O trwałości dorobku Apoloniusza i wpływie jego dzieł na rozwój matematyki nowożytnej wymownie świadczy fakt, że liczne jego księgi doczekały się tłumaczeń i opracowań przez matematyków tej miary co Viete, Halley, Fermat, Hilbert. Viete przetłumaczył dzieło Apoloniusza ?O styczności", które trak-luje o problemie styczności trzech okręgów; Halley ? ?O przekrojach w przestrzeni"; Fermat zajmował się wznowieniem dzieł Apoloniusza. Zdaniem Hilberta, znawcy starożytnej matematyki, Apoloniusz był jednym z tych matematyków, którzy starali się wyzwolić matematykę spod wpływów filozofii platońskiej. Świadczy o tym fakt, że w pewnym swym dziele poświęconym podstawom geometrii starał się on znaleźć powiązanie pojęć matematycznych z otaczającą rzeczywistością.
Tak ze śmiercią Apoloniusza kończy się plejada wielkich matematyków starożytności.
