Spława - Neyman Jerzy
ur: 16 kwietnia 1894 w Benderach - Mołdawia
zm: 5 sierpnia 1981 w Berkeley - USA
Jerzy Spława - Neyman urodził się 16 kwietnia 1894 roku w mieście Bendery na ówczesnym pograniczu Rumunii i Rosji. Dziadek jego za udział w powstaniu styczniowym w 1863 roku został zesłany z rodziną na Syberie. Dopiero ojcu Jerzego Neymana zezwolono na wyjazd do Rosji Europejskiej. Z Bendery cała rodzina przenosi się do Symferopola, a w 1906 roku, po śmierci ojca, Jerzy Neyman wyjeżdża do Charkowa. Tutaj kończy gimnazjum, a następnie uniwersytet. Interesuje się pracami Lebesgue'a związanymi z teorią miary i całki. Zachwyt Neymana budzi książka ?Grammar of Science" Charlesa Pearsona.
W roku 1916 zostaje w Charkowie asystentem w Katedrze Matematyki. Gdy w 1921 roku podpisano pokój w Rydze, Neyman wyjeżdża do Polski, ojczyzny swojego dziadka. Ponieważ nie może znaleźć pracy na Uniwersytecie Warszawskim, obejmuje stanowisko statystyka w Instytucie Badań Rolnictwa w Bydgoszczy. W dwa lata później, w 1923 roku, jest już kierownikiem Laboratorium Biometrycznego Instytutu Nenckiego i kierownikiem Laboratorium Statystycznego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) w Warszawie. Wtedy nastąpiło pierwsze zetknięcie Neymana ze statystyką matematyczną. Nie jest jednak zachwycony tą dziedziną matematyki: ?musiałem spełniać ten obowiązek, by mieć środki do życia".
Gdy w 1924 roku zostaje przyznane Neymanowi stypendium 7 Funduszu Kultury Narodowej, skwapliwie korzysta z niego i wyjeżdża na rok do Londynu, gdzie poznaje Charlesa Pearsona.
W 1925 roku Neyman jedzie do Paryża. Wykłady prowadzi tutaj Lebesgue, seminaria zaś Hadamard. Neyman pogłębia więc swoje wiadomości z teorii miary i całki. W tym czasie Egon (syn Charlesa) Pearson proponuje Neymanowi badania nad konstruowaniem testów statystycznych. Współpraca z Pearsonem trwa wiele lat. Neyman chce statystykę uczynić dyscypliną matematyczną.
Po dwu latach przebywania poza krajem, w 1926 roku, Neyman wraca do Polski. Prowadzi wykłady na SGGW i Uniwersytecie Jagiellońskim. Równocześnie prowadzi zajęcia na Uniwersytecie Warszawskim, m.in. z mechaniki teoretycznej, na które uczęszczał redaktor niniejszej książki. Jest to jeden z najbardziej twórczych okresów jego pracy. Wyniki Neymana wytyczyły kierunek rozwoju statystyki matematycznej na wiele lat. Neyman tak wspomina powstanie pewnego fundamentalnego pomysłu z teorii testów statystycznych: ?myśli te przyszły mi do głowy w ułamku sekundy, zanim wyjrzałem przez okno, by dać znać o sobie żonie". Neyman pracuje w Mądralinie dojeżdżając na zajęcia. W tym czasie sytuacja materialna i społeczna Neymana jest trudna. Angażuje się w działalność antyklerykalnego Polskiego Związku Myśli Wolnej.
W 1934 roku Neyman wyjeżdża na zaproszenie do Londynu. Odtąd datuje się jego emigracja. Na University College w Londynie prowadzi wykłady przez 4 lata.
W 1937 roku Neyman dostaje propozycję profesury w Ann Arbor, w stanie Michigan, oraz w Berkeley w Kalifornii. W 1938 roku przenosi się już na stałe do Berkeley. Organizuje tutaj Laboratorium Statystyczne. Pracują w nim uczeni różnych narodowości i różnych specjalizacji. W latach 50-tych z laboratorium wyłoniła się Katedra Statystyki. Jest to dotychczas największy ośrodek statystyki matematycznej na świecie. Uczniami Neymana są m takie sławy, jak D. Blackwell, EX. Lehmann, H. Sche Ch.M. Stein. Z inicjatywy Neymana odbywają się w Berkeley co 5 lat, począwszy od 1945 roku, Berkelejskie Sympozja Statystyki Matematycznej i Rachunku Prawdopodobieństwa. Po każdym sympozjum ukazywały się pod redakcją Neymana tomy z referatami z sympozjum. Neyr interesuje się szerokimi zastosowaniami statystyki matematycznej w wielu dziedzinach, jak astronomia, fizjobiologia, medycyna, technika i ekonometria. Lista publikacji Neymana obejmuje 160 pozycji, w tym kilka obszernych monografii. Jest twórcą tak ważnego pojęcia w statystyce matematycznej, jak przedział ufności.
Z Polską Neyman utrzymywał stałe i częste kontakty 1950 roku przybywa do Polski na zaproszenie Oskara Langego. Od 1968 roku jest w komitecie redakcyjnym Zastosowań Matematyki. Jest członkiem Polskiej Akademii Nauk. W 1973 roku organizuje w Stanach Zjednoczonych obchody 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika. Umarł 5 sierpnia 1981 roku w Berkeley.
