Riesz Frigyes
ur: 22 stycznia 1880 w Győr - Węgry
zm: 28 lutego 1956 w Budapeszcie - Węgry
Frigyes Riesz (czytaj Ris) urodził się 22 stycznia 1880 roku. Już od najmłodszych lat wykazuje duże zainteresowanie matematyką. Po ukończeniu szkoły średniej, na tyczenie rodziców, którzy uważali, że matematyk ma małe szansę robienia kariery, zapisuje się na politechnikę w Zurychu. Jednak zamiłowanie zwyciężyło i Riesz kończy uniwersytet w Budapeszcie, a później uniwersytet w Getyndzie.
Za rozprawę naukową z geometrii wykrętnej, która mimo cennych wyników nie zwróciła na niego uwagi ówczesnych naukowców, uzyskuje dyplom doktora filozofii. Po uzyskaniu dyplomu nauczyciela Riesz pracuje jako wykładowca w gimnazjum na prowincji, a później w Budapeszcie. Jednocześnie studiuje intensywnie literaturę naukową, poznaje nowe działy matematyki i wydaje szereg publikacji z różnych dziedzin. Jednakże dopiero praca wydana w 1907 r. przyniosła mu rozgłos. W pracy tej zawarł główne tezy nowej teorii, stworzonej także później niezależnie przez Ernesta Fischera i zwanej teorią Riesza-Fischera.
W 1911 roku Riesz zostaje profesorem nadzwyczajnym na uniwersytecie w Kolozsvar (obecnie Cluj w Rumunii), w którym pracuje do 1920 r. W tym okresie opracowuje książkę o układach równań z nieskończoną liczbą niewiadomych (wydana w 1913 roku).
W tymże roku uzyskuje tytuł profesora zwyczajnego, a w trzy lata później zostaje członkiem korespondentem Węgierskiej Akademii Nauk. W tym czasie Riesz podejmuje trudną do wykonania pracę zorganizowania Instytutu Matematycznego w Szegedzie ? małym mieście bez tradycji naukowych, z którym wiąże swoje życie na 25 lat (1920?1945). Organizuje także wydawnictwo "Acta" ? pisma matematycznego odznaczającego się wysokim poziomem naukowym. Wydawane ono było w kraju, w języku ojczystym i wielu językach obcych. Marzeniem Riesza było pracować na Uniwersytecie Budapeszteńskim, w ówczesnych jednak warunkach politycznych ten światowej już sławy naukowiec nie może tego zrealizować. Nawet jego kandydatura na członka rzeczywistego Węgierskiej Akademii Nauk zostaje przyjęta dopiero w 1936 roku po jej powtórnym zgłoszeniu.
Po zakończeniu wojny Riesz jako jeden z pierwszych wznawia wykłady na uniwersytecie w Szegedzie, którego zostaje rektorem, i organizuje życie naukowe zniszczone działaniami wojennymi. Gdy w 1946 r. przyjmuje zaproszenie uniwersytetu w Budapeszcie na stanowisko profesora, na którym pracuje do końca życia, uniwersytet w Szegedzie przyznaje mu doktorat honoris causa. Tytuł ten, jako jednemu z pierwszych, przyznaje mu także w 70-lecie urodzin Uniwersytet Budapeszteński.
Rok wcześniej, w 1949 r., Riesz otrzymał nagrodę, Złotą Premię Kossutha. Najwyższą nagrodę, Wielką Premię Kossutha uzyskuje w cztery lata później za wydaną w 1952 r. książkę: "Wykłady z analizy funkcjonalnej", będącą podsumowaniem wyników jego pracowitego życia; współautorem tego dzieła był Bela S. Nagy. O tym, jakie było znaczenie tej książki, może świadczyć fakt, że została ona wydana w języku francuskim, a następnie w językach: niemieckim, rosyjskim, angielskim i chińskim.
Mimo podeszłego wieku i choroby Riesz nie przestaje pracować. Wykłady prowadzi już siedząc, w notowaniu zaś jego rozważań pomagają mu asystenci. Aż do 1955 r. kieruje życiem naukowym Węgier, zajmując stanowisko przewodniczącego Sekcji Matematyki i Fizyki Węgierskiej Akademii Nauk.
Długoletnią, zadziwiająco aktywną działalność naukową kończy wiosną 1955 r. wykładem na posiedzeniu Sekcji Matematyczno-Fizyczno-Chemicznej Uniwersytetu Budapeszteńskiego. Odtąd jego życie jest walką ze śmiercią. O tym, jak pracowitym naukowcem był Riesz, może świadczyć liczba 96 pozostawionych przez niego prac dotyczących głównie analizy funkcjonalnej i teorii topologii. Wielką zasługą Riesza jest także wychowanie licznego pokolenia młodych naukowców węgierskich, którym wpajał swoje ideały i umiłowanie pracy naukowej. Frigyes Riesz zmarł 28 lutego 1956 roku.
