Dickstein Samuel
ur: 12 maja 1851 w Warszawie - Polska
zm: 29 września 1939 w Warszawie - Polska
W latach walki z uciskiem politycznym i rusyfikacją szkolnictwa polskiego po upadku powstania styczniowego jednym z najwybitniejszych działaczy patriotów był Samuel Dickstein. Wybitny ten matematyk, historyk nauki i działacz społeczny całe swoje życie poświęcił walce polską naukę.
Samuel Dickstein urodził się 12 maja 1851 roku w Warszawie. Po ukończeniu gimnazjum studiował w Szkole Głównej. Od roku 1870 poświęcił się działalności pedagogicznej. Był początkowo nauczycielem gimnazjalnym, następnie przez 10 lat prowadził własne liceum matematyczno-przyrodnicze. W 1906 roku był jednym z założycieli Kursów Naukowych (stanowiły one początek przyszłego Uniwersytetu Warszawskiego), pierwszym prezesem ich Rady Naukowej i profesorem oraz założycielem Warszawskiego Towarzystwa Naukowego. Po uzyskaniu niepodległości w 1918 roku i powstaniu Uniwersytetu Warszawskiego już do końca życia pracował w tej uczelni jako profesor i następnie dziekan wydziału. W roku 1921 nadano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego. Dickstein prowadził szeroką działalność wydawniczą. W 1898 roku zaczyna wydawać (razem z Natansonem i Gosiewskim) "Prace Matematyczno-Fizyczne", pierwsze w Polsce czasopismo naukowe z tej dziedziny o charakterze międzynarodowym. W latach 1897 - 1939 redaguje i wydaje własnym sumptem 44 tomy założonego przez siebie czasopisma "Wiadomości Matematyczne", którego kontynuacją są obecnie wydawane "Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II, Wiadomości Matematyczne". Publikuje wiele prac własnych z zakresu wyższej algebry i teorii liczb. Wydaje podręczniki i świetne własne przekłady dzieł obcych, tworzy i wprowadza polską terminologie matematyczną. Zasadniczą jednak tematyką jego prac była historia matematyki. Odkrył zapomnianych lub zupełnie nieznanych wybitnych matematyków polskich: Kochańskiego i Hoene - Wrońskiego. Starał się też o ściągnięcie do Polski matematyków polskiego pochodzenia pracujących na obczyźnie. Dzięki jego inicjatywie przyjechał do kraju pracujący we Francji wybitny matematyk Stanisław Zaremba, który później został profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Prace z zakresu matematyki uczyniły go sławnym w świecie naukowym. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, towarzystw-naukowych w Liege i w Pradze, członkiem honorowym Związku Czeskich Matematyków, Międzynarodowej Komisji Nauczania Matematyki. Dowód uznania dla prac Dicksteina stanowi fakt powołania go na stanowisko wiceprezesa Międzynarodowej Akademii Historii Nauk Ścisłych.
Dickstein był nie tylko matematykiem. Zajmował się również innymi dziedzinami wiedzy. Założył czasopismo "Ruch Pedagogiczny", przyczynił się do powstania w Polsce sieci stacji meteorologicznych, był wieloletnim kierownikiem instytucji będącej poprzedniczką PIHM-u, współzałożycielem Muzeum Tatrzańskiego i Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.
Mając lat 85 powiedział kiedyś, że po czterogodzinnym wykładzie wyższej matematyki zaczyna odczuwać jakby lekkie zmęczenie. Zmarł w Warszawie 28 września 1939 roku.
