Newton Izaak
ur: 25 grudnia 1642 w Lincolnshire - Anglia
zm: 20 marca 1727 w Londynie - Anglia
O Newtonie słyszał każdy i każdy chyba wie, że był on genialnym fizykiem. W zasadzie poważny rozwój fizyki liczy się od niego. Natomiast Newton-matematyk jest znany znacznie mniej, mimo że jego osiągnięcia w (ej dziedzinie są równie epokowe jak i w fizyce. Urodził się w rodzinie farmera w Woolsthorpe, 75 km od Cambridge w Anglii. Po skończeniu szkoły wstąpił do Tri-nity College (jednego z "college'ów" uniwersytetu w Cambridge). Tam otrzymał stopień magistra (1668). Jego nauczyciel przekazuje mu katedrę matematyki i fizyki na uniwersytecie w Cambridge, którą Newton piastuje aż trzydzieści dwa lata. Pierwsze wykłady ma z dziedziny optyki. Według słów samego Newtona najbardziej owocne lata jego pracy naukowej przypadają na okres 1665-1666. Nie ma innych przykładów osiągnięć w historii nauki godnych porównania z osiągnięciami Newtona w okresie tych dwóch złotych Jat. Wtedy to tworzy jako pierwszy (równolegle z Leibnizem) podstawy rachunku różniczkowego i całkowego, zaczyna pracować nad swoim wielkim dziełem o optyce "New Theory about Light and Colours" ("Nowa teoria światła i kolorów") oraz tworzy podstawy teorii powszechnego ciążenia. On pierwszy wskazuje na fakt, że promień światła białego rozszczepia się po przejściu przez pryzmat na promienie o różnych kolorach. Jego praca o optyce wywołała gorące dyskusje w świecie naukowym na temat natury światła (której to kwestii do dziś poglądowo wytłumaczyć nie potrafimy). Te genialne idee narodziły się w umyśle Newtona podczas jego pobytu w rodzinnej wsi, gdzie schronił się przed epidemią panującą w Cambridge.
Największym jednak dziełem Newtona było "Philosophiae naturalis principia mathematica" ("Matematyczne podstawy filozofii naturalnej") wydane w 1687 roku. W dziele tym sformułował trzy podstawowe zasady mechaniki klasycznej oraz prawo grawitacji, na podstawie którego opracował teorię ruchów planet i wyjaśnił wiele innych problemów w astronomii (m.in. powstawanie przypływów i odpływów mórz na Ziemi na skutek przyciągania Księżyca).
Wszystkie te zdobycze w dziedzinie fizyki nie byłyby możliwe bez równoczesnego rozwoju metod matematycznych. Wiemy już, że Newton był współtwórcą rachunku różniczkowego i całkowego, którego zasady opublikowane zostały w dwóch pracach "De quadratura curvarum" ("O kwadraturze krzywych" 1704 r.) i "The Method of Fluxions and Infinite Series" ("Metoda fluksji i szeregów nieskończonych" 1736 r.). W pracach tych rozwija podstawy analizy matematycznej, a więc rozwiązuje takie zagadnienia, jak wyznaczanie ekstremów funkcji, punktów przegięcia, znajdowanie stycznych do krzywych, obliczanie długości łuków krzywych, pól powierzchni ograniczonych przez krzywe, jak również rozwiązywanie prostych równań różniczkowych. Newton jest również między innymi twórcą metody przybliżonego rozwiązywania równań, tzw. metody stycznych (metoda Newtona), słynnego wzoru tzw. dwumianu Newtona, tj. wzoru podającego rozwinięcie (a + b)" przy dowolnym wykładniku naturalnym n i wielu innych. W 1672 r. Newton zostaje wybrany członkiem londyńskiego Royal Society, później zaś jego przewodniczącym. Poważna choroba, na którą zapadł w dziewięćdziesiątych latach XVII wieku, wywołała w całym świecie naukowym duże zaniepokojenie. Świadczą o tym chociażby listy, jakie wymieniają między sobą tacy wybitni matematycy, jak Leibniz i Huygens.
Choroba mija jednak i w tym samym roku Newton zostaje członkiem Academie des Sciences (Akademii Nauk w Paryżu). Rok później Johann Bernoulli rozesłał do wszystkich najwybitniejszych współczesnych matematyków dwa problemy do rozwiązania, dając im termin sześciu miesięcy. Po krótkim bardzo czasie otrzymuje ku swemu zdziwieniu anonimowo nadesłane rozwiązania. Domyślił się jednak, że autorem rozwiązań mógł być tylko Newton.
Niestety dosyć trudno jest ocenić wpływ osiągnięć naukowych Newtona na współczesnych, gdyż prace swe ogłaszał ze znacznym opóźnieniem. Na przykład prawo grawitacji, które odkrył w latach 1665-66, ogłosił w dwadzieścia lat później. Dzieło "Arithmetica universalis", zawierające wykłady algebry wygłaszane w latach 1673-1683, opublikował dopiero w 1707 roku. Również podstawy rachunku różniczkowego ukazały się po opublikowaniu pracy Leibniza, mimo że Newton pracę tę napisał około dziesięciu lat przed Leibnizem. W 1727 r. wskutek przewlekłej choroby wielki uczony umiera.
Jak wielka była jego pasja tworzenia, chęć nieprzerwanej walki na polu nauki, mogą świadczyć jego trochę żartobliwe słowa: "Nauka jest jak kłótliwa i piękna kobieta. Jeśli chcesz mieć z nią do czynienia, musisz prowadzić wiecznie proces sądowy".
